چکیده
جریان امامت شیعی برای نخستین بار در عهد امام جواد (علیه السلام) با پرسش‌هایی متفاوت مواجه گردید. همین امر موجب شد تا آن حضرت از جایگاه ویژه و متمایزی برخوردار شود. حضرت با اینکه در خردسالی به امامت رسید، به خوبی توانست پاسخگوی مشکلات و پیشامدها باشد؛ چه در حوزۀ سیاست و اجتماع و چه در عرصۀ اندیشه و باورها. امام جواد (علیه السلام) مسیر امامت شیعی را با طراحی درست به پیش برد، به گونهای که پس از آن حضرت دیگر انشقاق ماندگاری در مذهب شیعه و جریان امامت رخ ننمود. امام (علیه السلام) به جهت حضور در دورۀ خاصی از تاریخ، تکلیف ویژهای یافته بود که دیگر امامان (علیهم السلام) بدان مأمور نشده بودند؛ مأموریت معیار بودن و معیارسازی برای آیندۀ تفکر مذهبی؛ الگویی که تا عصر غیبت تداوم یافت. مقاله میکوشد تا نقش معیاری امام (علیه السلام) را به کوتاهی کاویده و به این پرسش اساسی پاسخ دهد که چرا امام (علیه السلام) به چنین نقشی متمایز شده است؟ فرضیۀ اصلیِ نوشتار این است که امام (علیه السلام) به سبب واقع شدن در دورۀ عقل گرایی و هجوم اندیشههای انتقادی، با ارائه معیار در مقام تنزیه اندیشۀ اسلامی برآمد و به رغم همۀ هجوم‌های سیاسی و فکری، توانست الگویی ماندگار در تاریخ شیعه ارائه دهد.
کلیدواژه‌ها: امام جواد (علیه السلام)؛ تاریخ تشیّع؛ تفکر اعتقادی؛ معیار و معیارسازی؛ عباسیان