چکیده:
اصطلاح تجربۀ دینی را نخستین بار شلایر ماخر، در قرن هجدهم، در غرب به کار برد. این اصطلاح انواع مختلف تجربه های دینی (تجربۀ شبه حسی، تجربۀ وحیانی، تجربۀ احیاگر، تجربۀ عرفانی، تجربۀ ربانی یا قدسی، و تجربۀ تفسیری) را فرا می گیرد. تجربۀ تفسیری تجربه ای است که دینی‌بودن آن به واسطۀ برداشت دینی از رویدادی است که شخص صاحب تجربه بر اثر اعتقادات دینی خود به آن میرسد و پس از روبه روشدن با آن، آن را با چهارچوب شناختی دینی خود تفسیر و تبیین میکند.
تجارب تفسیری رایج میان شیعیان ایران شامل دعای شخصی، استخاره، رؤیای صادقه، پیامدهای لقمۀ حلال، و چشم زخم میشود. هدف این جستار شناخت انواع دینداری و تجارب دینی شیعیان ایران و بررسی تأثیر تجربۀ تفسیری در حیات اجتماعی و فردی آنهاست.
این مقاله ضمن تبیین مبانی نظری تجربه های دینی، به بررسی زمینه ها، گونه ها، و میزان باور و پای‌بندی مردم کاشان به دعا، استخاره، رؤیای صادقه، و چشم زخم پرداخته است. نتایج این تحقیق، با نمونۀ آماری 362 نفر، نشان داد که زنان از بین تجارب مذکور به دعا و رؤیای صادقه بیشتر از مردان اعتقاد دارند، ولی اعتقاد زنان و مردان به استخاره و لقمۀ حلال تفاوتی با هم ندارد. همچنین بین بالا رفتن تحصیلات و باورهای مذکور رابطۀ معکوسی برقرار است.