چکیده:
این مقاله به بررسی این فرضیه می‌پردازد که ریشهٔ تشیع به ازدواج امام حسین (ع) با شهربانو (دختر یزدگرد سوم، آخرین پادشاه ساسانی) و تولد امام سجاد (ع) بازمی‌گردد. برخی خاورشناسان با استناد به این داستان، علاقهٔ ایرانیان به خاندان پیامبر و شکل‌گیری تشیع را پیوندی با حس ملی و بازماندهٔ عظمت شاهنشاهی ایران تفسیر کرده‌اند و حتی لقب «ابن الخیرتین» برای امام سجاد را نشانه‌ای از این تبار دوگانه (عرب و ایرانی) دانسته‌اند.
با این حال، نویسنده با نقد تاریخی و روایی نشان می‌دهد که این دیدگاه فاقد پایه‌های مستند است؛ چرا که در منابع کهن دربارهٔ هویت مادر امام سجاد اختلاف‌های فراوان وجود دارد و نام‌های متعددی برای او ذکر شده است. همچنین گزارش‌های مربوط به اسارت شهربانو در دوران خلیفه دوم یا سوم متناقض بوده و در منابع معتبری مانند تاریخ طبری و الکامل اثیری هیچ اشاره‌ای به اسارت دختران یزدگرد نشده است. نتیجه آن که این روایات احتمالاً در قرن سوم و تحت تأثیر جریان‌های ناسیونالیستی ایرانی جعل شده و نمی‌تواند در تبیین خاستگاه تشیع نقش داشته باشد.