چکیده:
خلا حاصل از حذف اوراق قرضه از بازار سرمایه از یك سو و قابلیت عقدهای اسلامی برای طراحی ابزارهای مالی از سوی دیگر، باعث شده انواعی از ابزارهای مالی اسلامی به عنوان صكوك از سوی كارشناسان مالی اسلامی پیشنهاد شود، گرچه همه آنها معیار های لازم فقهی و اقتصادی را ندارند، اما برخی در عین رعایت ضوابط شرعی، قابلیت های بالای عملیاتی و توجیه اقتصادی دارند. این مقاله در صدد است دو نوع از این ابزارها كه بر اساس قراردادهای مزارعه و مساقات طراحی شده اند را تبیین كند، در این ابزارها، فعالان بخش كشاورزی چون بانك كشاورزی، شركت های دولتی و خصوصی فعال در عرصه كشاورزی، می توانند با انتشار اوراق بهادار مزارعه و مساقات، سرمایه های نقدی افراد حقیقی و حقوقی را جذب كرده، به وكالت از طرف آنان اراضی و باغ های مناسب برای زراعت و باغداری را احداث یا خریداری كنند سپس آن اراضی و باغ ها را از طرف صاحبان اوراق به قراردادهای مزارعه و مساقات به زارعین و باغداران واگذارند، آن گاه سود حاصل از محل این قراردادها را جمع آوری كرده بعد از كسر حق الوكاله میان صاحبان اوراق توزیع كنند.
اوراق بهادار مزارعه و مساقات از نوع ابزارهای مالی انتفاعی بوده، نرخ بازدهی متناسب با نرخ بازدهی بخش كشاورزی خواهند داشت، این ابزارها از یك سو با هدایت نقدینگی به سمت بخش كشاورزی، باعث افزایش اشتغال و تولید در این بخش شده، رفاه عمومی كل جامعه به ویژه كشاورزان را بالا می برد از سوی دیگر، باعث گسترش بازارهای مالی ایران می شوند.
مزیت دیگر این ابزارها آن است كه از تقسیم شدن بی رویه زمین های زراعی و باغ های بزرگ جلوگیری می كند.
کلید واژه ها: وکالت، سیاست مالی، مساقات، مزارعه، اوراق مزارعه، اوراق مساقات، بازار اولیه، بازار ثانویه