چکیده:
این مقاله به بررسی مفهوم «اخلاص» از منظر قرآن، روایات و اشعار عرفانی می‌پردازد. اخلاص به معنای خالص کردن عمل و نیت از هرگونه آلودگی غیرخدایی، در دو حوزه عقیده و عمل تعریف می‌شود. در عقیده، اخلاص به معنای توحید محض و نفی هرگونه شریک برای خداست، و در عمل، به معنای انجام عبادات و اعمال تنها برای رضای خدا و دوری از ریا و خودنمایی است. نویسنده با استناد به آیات قرآن و کلام معصومین، اخلاص را شرط قبولی اعمال و عامل تقرب به خدا می‌داند.
اخلاص دارای ابعاد گوناگون از جمله اخلاص در عبادت، در نیت، در استعانت و در رابطه با دیگران است و به دو گونه «اخلاص عوام» (عبادت برای پاداش یا ترس از عذاب) و «اخلاص خواص» (عبادت تنها برای خدا) تقسیم می‌شود. نقطه مقابل اخلاص، «ریا» و «خودبینی» معرفی شده که از موانع بزرگ سلوک معنوی هستند. نویسنده با استفاده از اشعار شاعرانی مانند حافظ، نشان می‌دهد که عارف راستین، با اخلاص از تعلقات دنیوی و حتی از خود رها شده و به مقام تسلیم و رضا می‌رسد.