چکیده:
در آیاتی از قرآن، صفت انتقام كه به ظاهر از صفات ناپسند انسانی است، به خداوند نسبت داده شده و گاه خداوند، «ذو انتقام و منتقم» خوانده شده است. انتقام در عرف عام به معنای «تلافی برای تشفی خاطر» است و در آیات و روایات، انسانها از انتقام گرفتن نهی شده اند. در این پژوهش كه به روش توصیفی _ تحلیلی و با توجه به آیات و روایات و دیدگاه مفسران قرآن انجام شده است، چگونگی انتساب این صفت به خداوند متعال بررسی شده و این نتایج به دست آمد كه واژه انتقام در اصل، دارای مفهوم «كیفر دادن گناهكار» و نه «مقابله به مثل در كارها» است. روشن است كه مجازات ستمكاران گردنكش و زورمندان ستمگر، نیكو و لازم است و عدل و حكمت الهی، چشم پوشی كردن از آن را برنمی تابد. انتقام سه گونه است: انتقام ممدوح و لازم؛ انتقام جایز؛ انتقام مذموم. مهمترین ویژگیهای انتقام الهی عبارتاند از: هدفمند بودن، فراگیر بودن، سخت بودن و عدالت محور بودن. مهمترین علل انتقام الهی نیز كفر، ظلم، تكذیب، رویگردانی از آیات الهی و ایمان نیاوردن به پیامبر است.
کلیدواژگان: ماهیت انتقام خداوند، علل انتقام الهی، انتقام انسان، اتنقام ممدوح، انتقام جایز، انتقام مذموم