چکیده:
یکی از خاورشناسان شیعه پژوه معاصر، اتان کلبرگ (Etan Kohlberg) است. وی در مقاله‌ای با عنوان «برخی دیدگاه‌های شیعه امامیه در باره مساله تقیه» با رویکردی روایی _ تاریخی به تبیین رویکرد امامیه در باره مفهوم تقیه پرداخته است. مباحث او در این زمینه، طیفی از مسائل روایی _ کلامی و تاریخی را شامل می‌شود که از آن جمله می‌توان به تاثیرات آموزه تقیه بر حدیث شیعه و مرزبندی اخباریان و اصولیان اشاره کرد. او در تحلیلی خودساخته، حرمت به کارگیری تقیه را در برخی مناسک ناشی از حس تمایزطلبی ائمه _ علیهم السلام _ برآورد کرده است. در مقام نقد و بررسی این مقاله، ابتدا انتقادات مخالفان نسبت به امامیه در بوته نقد قرار گرفته، سپس دیدگاه‌های کلبرگ و ادعاهای وی با نگاهی روایی _ کلامی به داوری گذاشته شده است؛ به گونه‌ای که اثبات می‌شود، بر خلاف دیدگاه نویسنده، تعارضی در رویکرد امامیه نسبت به اصل تقیه وجود نداشته، التزام یا عدم پایبندی به آن در شرایط مختلف، متفاوت بوده است. در پایان نیز اثبات خواهد شد که روایات مرتبط با وجوب تقیه، با تمایزات فرقه‌ای ارتباطی نداشته، بلکه تابع مصالح و مفاسدی بوده که نویسنده از آنها غافل بوده است.