مقالات

چکیده: پژوهش حاضر پیرامون یكی از مسائل حوزه‌­ی علوم سیاسی؛ به نام آسیب ­های اخلاقی قدرت سیاسی است كه مانع تداوم و حركت بالنده حاكمیت سیاسی می­باشد. برآنیم كه این مساله را از نگاه امام علی(ع) در نهج­ البلاغه؛ شخصی كه خود در راس قدرت سیاسی حضور داشته و از نزدیك آسیب­‌ها را شناسایی نموده است مورد بررسی قرار دهیم. نتیجه این­كه از نگاه اسلام بین «سیاست» و «اخلاق» ارتباطی تنگاتنگی وجود دارد تا جایی كه اصلاح اخلاقی را غایت سیاست دانسته­‌اند. و آسیب­‌های اخلاقی موجب «كاهش كارایی و تزلزل قدرت سیاسی»، «عدم ­مشروعیت حاكمیت» و «زمینه ­ی تغییر سریع در…
متن تاریخ بشر همواره شاهد حوادث بزرگ تلخ و شیرین بوده است؛ بی تردید هریک از آن رخدادها در پى عامل یا عواملى اتفاق افتاده است. انسان‌هاى دور اندیش، براى جلوگیرى از تکرار رخدادهاى تلخ و ناگوار و براى تداوم ‏بخشى به حوادث سودمند و گوارا، در صدد بررسى عوامل و ریشه ‏یابى آن بر میآیند. امروزه چنین مباحثى تحت عنوان «فلسفه تاریخ» و «تحلیل تاریخ» در محافل علمى و تحقیقاتى با توجّه فراوان طرح و تبیین میشود. البته نباید غافل بود که مبتکر و طرّاح اصلى این نوع مباحث، بعد از ظهور اسلام، قرآن کریم بوده است. چنان که…
چکیده : پیامبر اکرم، حضرت صدیقه کبری و امامان دوازده گانه شیعه(ع)، از جانب خداوند متعال برگزیده شده ‌اند. این موضوع از دیرباز برای شیعیان حقیقتی روشن بوده است. دومین گروه برگزیده، گروه دیگری از برگزیدگان الهی‌ اند که در رتبۀ بعدی جای دارند. این نوشتار به معرفی این افراد و جایگاه ایشان می ‌پردازد. جناب عبدالمطلب، ابوطالب، حمزه سید الشهداء، جعفر طیار نمونه‌ هایی از افراد این برگزیدگان ناشناخته هستند. پیشینۀ تحقیق طرح مقامات گروه برگزیدگان دومین به صورت نوشتاری مستقل سابقۀ زیادی ندارد. در مقاله «وراثت اصطفایی مقامات الهی»[2] سخن از اثباتِ به ارث رسیدن مقامات معنوی خصوصا…
چكيده: یکی از مهم‌ترین مراحل پژوهش، تدوین ادبیات آن موضوع است. از این‌رو برای سامان یافتن پژوهش‌های جدید دربارۀ جناب ابوطالب بن عبدالمطلب، پدر بزرگوار حضرت علی (ع)، نیز به راهنمای تحقیق نیاز است. در نوشتار حاضر که بیش از 250 منبع را شناسانده، کوشیده شده تا تمامی آثار مرتبط و مستقل دربارۀ این شخصیت شناسانده شوند. همچنین برای نخستین بار مراجع مهم شرق شناسان در این موضوع، از قبیل مقالات دائرة‌المعارفی، معرفی شده‌اند…
چكيده: نگارنده در این گفتار، اشعار ابوطالب را از چند دیدگاه بررسی و تحلیل می کند. روایت شاعران از آن اشعار، دیدگاه معصومان(ع)، استشهاد به این اشعار در منابع تفسیری و نحوی و جغرافیایی و لغوی، تضمین این اشعار، مباحث تاریخی در آنها به ویژه دفاع ابوطالب از پیامبر، اغراض شعری در سروده های ابوطالب به ویژه مدح پیامبر و دفاع از ایشان.
چکیده: در این گفتار، دیدگاه ها و پژوهش های عماد عبدالکریم سرور دانشمند معاصر سنی سوری در کتاب صحوه الطالب فی ردّ الشبهات عن ابی طالب مرور می شود. نویسندۀ مقاله، چند آیه و چند حدیث را که منکران ایمان ابوطالب به آنها استناد کرده اند، تبیین می کند. همچنین سخنان و دلائل چهل تن از دانشمندان اهل تسنن را که عقیده به ایمان ابوطالب دارند، می آورد. شعرهایی از یوسف نبهانی و عماد سرور در این زمینه در متن آمده است. مقدمه قابلت جهلهم حلماً و مغفره و العفو عن قدره ضربٌ من الکرم[2] ایمان ابوطالب یکی از مسلّمات…
چکیده: آب از دیرباز و از بدو پیدایش حیات نقش اساسی در ادامه زندگی و طبیعتاً موجودیت انسان ایفا کرده است. در طول تاریخ آب عامل مهمی در شکل دادن به روش زندگی بشر و توسعه تکنولوژی، زبان و فرهنگ بوده است. انسان به طرق مختلف با انجام فعالیت‌های کشاورزی و صنعتی و … به‌راحتی آب این نعمت مقدس خداوندی را آلوده می‌نماید و با گذشت زمان مخازن آب سالم و گوارا به‌تدریج آلوده‌ شده و شاهد تنزل کیفیت آب به‌خصوص منابع محدود آب شیرین است. در احادیث مختلف از ائمه اطهار و آیات متعدد قران کریم به‌صورت مکرر نسبت…
چکیده: در بعضی از منابع حدیثی اهل سنت روایاتی درباره کفر ابوطالب نقل شده که به روایات ضحضاح مشهور شده است. در بررسی سندی این روایات روشن می‌شود که این روایات اعتبار سندی ندارند؛ گذشته از آنکه از نظر محتوا نیز باهم تعارض دارند. از طرف دیگر محتوای این روایات با آیات قرآن که می‌گوید: در عذاب کافران تخفیفی داده نمی‌شود و شفاعت دیگران برای آن‌ها بی‌فایده است، متعارض است. همچنین با روایات اسلامی که می‌گوید: شفاعت پیامبر تنها شامل مسلمانان می‌شود متعارض است. گذشته از آنکه با واقعیت‌های تاریخی از قبیل مسلمان بودن فاطمه بنت اسد و اینکه او…
چکیده: جناب ابوطالب (ع) با توجه به جایگاه ویژه خود در صدر اسلام، مورد توجه تاریخ‌نگاران قرار گرفته است. از طرفی عمو، کفیل و پدر خواندۀ پیامبر و از طرف دیگر، پدر امیرالمؤمنین (ع) و از سوی دیگر، بزرگ قریش و مکه است. حضور در این تقاطع خاص تاریخی سبب شده تا اقدامات و موضع‌گیری‌های جناب ابوطالب (ع) در تاریخ مهم و اثرگذار باشد. ادبا هم به تبعیت از تاریخ، در متون نظم و نثر خود، توجه خاصی به این شخصیت مهم دارند. در مقالۀ حاضر، به نقاط برجسته و اثرگذار زندگی ایشان و بازتاب آن در ادبیات فارسی پرداخته…
این مقاله به بررسی “طهارت‌های سه‌گانه” (وضو، غسل و تیمم) بر اساس آیه 6 سوره مائده می‌پردازد. نویسنده با استناد به قرآن و سنت، کیفیت انجام این عبادات را شرح داده و به اختلاف نظرهای فقهی بین مذاهب اسلامی، به ویژه در مورد چگونگی شستن دست‌ها در وضو (از آرنج به پایین یا برعکس) و نیز مسح کردن پاها در مقابل شستن آنها، اشاره میکند. در ادامه، شرایط و چگونگی انجام تیمم در صورت نبودن آب یا وجود عذر شرعی توضیح داده شده و بر ضرورت استفاده از خاکِ دارای گرد و غبار برای صحت تیمم تأکید میشود. در پایان،…
چکیده: تدّبر در آیات قرآن كریم و تلاش برای دست‌یابی به تجزیه و تحلیل و دركی درست از آن، همواره نخستین گام فرا راه دانشمندانی بوده است كه شناختن و شناساندن دین اسلام را در عرصه‌های اصول و فروغ آن، وجهه همّت خود قرار می‌داده‌اند. این بهره‌وری – امّا – از دشواری‌ها و پیچیدگی‌های ویژه خود، بركنار نبوده و نیست و درنگ در آیات قرآن كریم كه اصیل‌ترین دلیل در میان ادلّه اربعه اجتهاد به شمار می‌رود، مستلزم برخورداری از آگاهی‌های متنوّعی از درون و بیرون از این كتاب گران‌سنگ آسمانی است. این مقاله كوتاه، با اشاره به یكی از مصداق‌های این پیچیدگی…
این مقاله به بررسی مفهوم «بهتان» (تهمت و افترا) از منظر اسلامی می‌پردازد و بر اساس آیات قرآن کریم و روایات ائمه معصومین (ع)، آن را گناهی بزرگ و آشکار می‌داند. مطالب این نوشتار بر چند محور اصلی استوار است: نخست، تأکید بر زشتی و سنگینی بار گناه بهتان است که در آیات قرآن (مانند آیه ۵۸ سوره احزاب) و روایات (از جمله تشبیه سنگینی آن به کوه‌ها توسط امام صادق «علیه السلام») به آن پرداخته شده است. دوم، آثار مخرب اجتماعی این عمل، مانند نابودی آبروی افراد و تضعیف پیوندهای سالم اجتماعی مورد توجه قرار می‌گیرد. در نهایت، وظیفه…