مقالات

چکیده: بعد از قرآن کریم، حدیث دومین منبع و سند دین‌شناسی و تعیین‌کننده‌ی راه سعادت انسان‌ها است. تکیه‌ بر این منبع حیات‌بخش در برخی حوزه‌های دین‌پژوهی همچون فقه و بخش‌هایی از اخلاق بیشتر و گسترده‌تر است؛ زیرا اصول این دانش‌ها در قرآن به‌ اجمال و اشاره آمده و تفصیل آن را باید در حدیث یافت. این مقاله در پی آن است که با بررسی کتب حدیث و اصول به این سؤال پاسخ دهد که آیا حدیث در حوزه‌ی اخلاق اعتبار دارد یا خیر؟ و در صورت اثبات، میزان تأثیرگذاری و قلمرو آنچه مقدار است؟ برای این منظور به برخی کتب…

چکیده: امام صادق (علیه السلام) می فرماید:” لیست لبخیل راحه” دو مولفه مطرح در این حدیث یعنی «بخل» و «فقدان آسایش» رابطه ای غیر مستقیم با هم دارند؛ افزایش بخل، باعث کاهش آسایش می شود. پژوهش حاضر به چرایی و چگونگی این رابطه با کمک احادیث دیگر می پردازد. بدین منظور خانواده حدیث، جمع آوری گردیده، سپس به تجزیه و تحلیل روایات پرداخته، در پایان مشخص شده است که بخل چند جهت فقدان آسایش را در پی خواهد داشت. کلید واژه ها: بخل، بخیل، آسایش، فقدان آسایش، اخلاق اسلامی. درآمد قال رسول الله (صلی الله علیه و آله): انما بعثت…

چکیده: «استخاره» از جمله موضوعاتی است كه نزد عموم فرقه های اسلامی مورد پذیرش واقع شده است و با توجّه به حجم زیاد روایات موجود در این زمینه، و وجود نوعی اجماع از ناحیه محققّان شیعه و سنّی، به هیچ وجه قابل انكار نیست؛ امّا وجود برخی بدانگاریها و افراطهای صورت گرفته و همچنین قصور در تبیین چیستی استخاره و حدود، حكمتها، شرایط و موارد آسیب شناسی آن، باعث شده تا برخی از مردم نسبت به آن بدبین شوند و یا شبهاتی در مورد آن در اذهان پیروان مكتب اسلام به وجود آید. در این پژوهش، ضمن بازكاوی میراث حدیثی…

چکیده: این مقاله به بررسى سندى و دلالى روایات مؤید استخاره با قرآن مى‌پردازد و با نگاهى مجموعى به روایات وارد شده در مقام شک و تردید، این نتیجه به دست مى‌آید که استخاره با قرآن و نتیجه آن، به هیچ وجه قابل انتساب به شارع نیست و تنها فایده‌اش، مشخص کردن یکى از دو طرف تردید در موارد بدون ترجیح است. این نقش را هر راه غیر شرعى دیگر نیز مى‌تواند ایفا کند، اما به رجاء اینکه ممکن است این راه از طرف شارع پیشنهاد شده باشد، مى‌توان از آن بهره‌مند گردید. مقدمه بدون تردید خداوند از لطایف امور…

چکیده: یکی از مدعیان معاصر، به نام «احمد بن اسماعیل بصری»، ادعاهایی مانند یمانی و نوه امام مهدی (عج) بودن، امامت جهانیان بعد از وفات حضرت مهدی (عج) و موارد دیگر را به خود نسبت داده و مریدانش با تمسک به معجزاتی که به این فرد نسبت داده‌ شده و با تحریف برخی از روایت‌ها، در اثبات امامت و حقانیت او با استفاده از استخاره با قرآن و رؤیا و خواب تلاش دارند. بهره‌گیری از استخاره و خواب، جهت تشخیص حجت الهی، علاوه بر عدم دلیل در اثبات، دلایلی برخلاف آن، وجود داشته و به‌گونه‌ای از سوی علمای دین بر…

چکیده: نوشتار حاضر در پی آن است که به واکاوی سنت استدراج از منظر قرآن بپردازد. پس از مفهوم‌شناسی، گام نخست این واکاوی تبیین قرآنی سنت استدراج و تعیین قلمرو و ابعاد آن با استناد به آیات قرآنی است. در گام دوم موضوع از منظر روایات اسلامی بررسی می‌گردد و سیره و سنت پیشوایان معصوم(ع) در این باب به تصویر کشیده می‌شود. در گام سوم، فلسفه سنت فراگیر استدراج توضیح داده‌ شده، مواردی از آن‌ها، مانند انتقام و سلب توفیق، تجسم بخشیدن به بازتاب گناه و غافل‌گیری شاد خواران سرمست، بازشماری می‌شود. کلیدواژه‌ها: سنّت استدراج، استمهال، مكر، مجازات، نعمت، معصیت، ناسپاسی

چکیده لوح محفوظ مفهومی بنیادین است و از آنجا که تنها یک بار در قرآن کریم به کار رفته، میان قرآن پژوهان در چیستی مفهوم آن اختلاف نظر وجود دارد. روایات متعددی را در منابع فریقین می‌توان یافت که ویژگی‌هایی محسوس برای آن برشمرده‌اند. از جمله: مروارید سفید، زبرجد سبز و یاقوت سرخ. فارغ از صحت و سقم این روایات و بررسی صحت صدور آنها، وجود این روایات نشان از اهمیت شناخت لوح محفوظ برای مسلمانان از صدر اسلام دارد. پژوهش حاضر با روش توصیفی – تحلیلی به دنبال مفهوم‌شناسی لوح محفوظ، از طریق بررسی روایاتِ یاد شده است. نتیجه…

چکیده واژه ای که بدان پرداخته شده و در صدد مفهوم شناسی آن در فضای قرآن بوده ایم، کلمه «لقاء الله» است که یکی از مفاهیم عرفانی قرآن است. برای این مقصود، ابتدا معنای لغوی واژه را تبیین کرده؛ که شرط اصلی تبیین مفردات می باشد و سپس با در نظر گرفتن ساختار سور و آیات لقاء الله، تفسیر آیات را در جایگاه بافت و سیاق دنبال کرده و لقاء الله مطلوب قرآن را بیان کرده ایم و به این نتیجه رسیده ایم که لقاء الهی به معانی مختلفی چون حضور معنوی و شهود باطنی خداوند سبحان، عقاب و ثواب…