مقالات

چکیده: تربیت اخلاقی فرایند زمینه‌سازی و به‌کار‌گیری شیوه‌هایی برای شکوفایی و ایجاد فضایل به همراه اصلاح یا از بین بردن رذایل در هر زمینه‌ای (ملکات نفسانی، رفتار و آداب اخلاقی) است. هدف از پژوهش حاضر واکاوی آموزه‌های اهل‌بیت (ع) در زمینهٔ راهکارهای تربیت اخلاقی فرزندان است. روش پژوهش توصیفی – تحلیلی بوده و به‌منظور گردآوری داده‌های پژوهش، متون حدیثی مرتبط با موضوع پژوهش با استفاده از فرم‌های فیش‌برداری از منابع گردآوری و با شیوه کیفی مورد تحلیل قرار گرفته است. نتایج پژوهش بیانگر آن است که اساسی‌ترین مسئله در سعادت و پیشرفت انسان، فراگیری راهکارهای تربیت اخلاقی است که مبتنی…
چکیده: علم اخلاق شاخه‌ای از علوم انسانی است که در آن از فضایل و رذایل اخلاقی و از خصلت‌ها و رفتارهای آدمیان سخن به میان می‌آید. متفکران مسلمان در علم اخلاق میراثی ماندگار از خود به یادگار گذاشته و ضمن بهره‌گیری از میراث اخلاقی پیشینیان، مبانی اخلاقی خود را بر پایه تعالیم مکتب اسلام استوار کرده‌اند. در گذشته همه علوم و معارف بشری زیرپوشش فلسفه بود و از فلسفه به‌عنوان «علم به حقایق اشیا، چنان‌که هستند، به‌قدر طاقت بشری» یاد و اشیا به دو دسته تقسیم می‌شد: اشیایی که هستی آن‌ها مقدور آدمیان نیست و دربی علل خود پدید می‌آیند…
چکیده: این مقاله با رویكرد نظری و با هدف تبیین رابطه علم و فلسفه اخلاق تدوین‌ یافته است. پس از بیان ماهیت اخلاق و تعریف علم اخلاق، به بازشناسی حوزه‌های مختلف مطالعات اخلاقی می‌پردازد. علاوه بر تبیین دامنه شمول مطالعات فلسفی درباره اخلاق، رابطه میان اخلاق توصیفی، هنجاری و فرا اخلاق مورد بررسی قرارگرفته و سرانجام، الگوهای مختلف درباره نحوه ارتباط و تعامل میان نظریه اخلاقی و اخلاق كاربردی مقایسه و نظریه مختار مطرح می‌گردد. کلیدواژه‌ها: اخلاق، علم اخلاق، فلسفه اخلاق، اخلاق توصیفی، اخلاق هنجاری، فرا اخلاق، اخلاق تحلیلی، اخلاق كاربردی
چکیده جریان اهل تقصیر بر گروهی از شیعه كه در نیمه سده دوم و در كوفه فعالیت می كردند و با پیش آمدنِ شرایط اجتماعی و سیاسی از رجوع كامل به امام خودداری كردند اطلاق می شود. آنان كه برخی اصحاب امام باقر و امام صادق (ع) نیز بودند، نگرشی متفاوت به مسئله امامت داشتند و به عنوان عقب ماندگان اعتقادی شیعه، قدرت امام بر علوم سماوی و عصمت امام را انكار می كردند. آنان پس از ظهور زیدیه با گرایش به این ائتلاف، با پذیرش نظریه امامت مفضول، در برخی از عقائد با آنان همسو شدند و بُتریه را…
چکیده: هدف این پژوهش، بررسی چگونگی معرفی مفوضه و عقاید آن‌ها در منابع اعتقادی ـ روایی و فرق‌نگاری و نیز بررسی تطور تاریخی رویارویی و مبارزات علمای شیعی از سده سوم تا ششم و مشخص کردن نقطه اوج آن است. از این‌رو، این پرسش مطرح است که رویکرد و رویارویی علمای شیعی نسبت به تفویض غالیانه از آغاز مواجهه آن‌ها تا ابتدای سده ششم هجری چگونه بوده است و فرق‌نگاران چگونه مفوضه را به تصویر کشیده‌اند؟ یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد منابع اعتقادی ـ روایی برخلاف منابع فرق‌نگاری به تفصیل بدین جریان پرداخته‌اند. این امر نمایانگر دغدغه علما نسبت به انتشار…
چکیده علم و معرفت نزد شیخ مفید، علم به غیر و به نحو گزاره ای و تصدیقی است که، یا از طریق حس و مشاهده حاصل می شود؛ که در این صور، علم ضروری است و یا از طریق استدلال عقلی و اخبار متواتر به دست می آید؛ که در این صورت علم کسبی است. از آن رو که به نظر وی، خداوند را به هیچ معنایی، نمی توان مشاهده کرد؛ معرفت او، یک معرفت صرفاً کسبی از طریق استدلال عقلی و اخبار متواتر بوده و عبارت است از: اعتقادات مطابق با واقع و همراه با اطمینان که، مستند به…
چکیده یکی از مسأله‌‎هایی که از قدیم الایام مطرح بوده است اینکه حقیقت معرفت چیست؟ چه عناصری در تعریف معرفت دخالت داشته نقش اساسی ایفا می‌کنند؟ هر گونه حکمی دربارۀ معرفت داده شود، مبتنی بر دانستن چیستی معرفت است. چیستی معرفت را حداقل از سه زاویه می‎توان بررسی کرد؛ یکی از منظر متفکران مسلمان، دیگری از دیدگاه معرفت شناسان معاصر و سوم با نگاه قرآن. محور مقالۀ حاضر بررسی سه نگاه مزبور و تطبیق و مقایسه این سه دیدگاه است. آنچه از این رهگذر به دست می‌آید دو امر است؛ یکی ملاحظه اشتراک‌ها و افتراق هاست و دیگری نشان‌دادن استقلال…
چکیده مسیحیت به عنوان دینی بزرگ همواره موضوع توجه متکلمان مسلمان بوده است. در این نوشتار ضمن بررسی مباحث عمدۀ مسیحی در متون کلامی اسلامی تا قرن ششم هجری، به نوع نگاه و موضع گیری های متکلمان اولیه به عنوان طلیعه داران گفتگوی ادیان اشاره خواهیم کرد. متکلمان مسلمان با تکیه بر معلومات کسب شده از قرآن کریم، با دلایل و روش های مختلف به نقد عقاید و آموزه های مسیحی پرداختند. گروهی از متکلمان متن اناجیل را معیار نقد و بررسی این آموزه ها قرار دادند و عده ای دیگر علاوه بر مراجعه به انجیل ها به دلایل عقلی…
چکیده ماهیت مرگ و چگونگی زندگی بازپسین، به ماهیت انسان بستگی دارد. شیخ مفید، از متکلمان بنام امامیه، انسان را نفسِ دارای بدن می‌داند که حیات، ذاتی آن نیست؛ درحالی‌که سید مرتضی انسان را همین پیکر با ساختار ویژه‌اش می‌شناسد که اگر شرایط فراهم شود، حیات در آن پدیدار می‌شود. بازتاب این اختلاف نظر را در تعریف آنها از ماهیت مرگ و چگونگی زندگی پسا دنیوی می‌توان دید. از دیدگاه سید مرتضی، مرگ نابودی تدریجی انسان است که با فروپاشیدن بدن، آغاز و با نابودی اجزای سازنده‌اش در آستانه رستاخیز پایان می‌پذیرد؛ درحالی‌ که از دیدگاه شیخ مفید، مرگ نابودی…
چکیده مرجئۀ شیعه نام جریانی است که در کوفۀ سدۀ دوم نقاب از چهره برگرفت. این گروه که عمدتاً به دنبال بروز شرایط اجتماعی سیاسی کوفه و احتمالاً به منظور حل و فصل معضلات پیش روی جامعه شیعی، خود را از شیعیان اعتقادی متمایز کردند، در مسئلۀ امامت به عنوان محوری‌ترین کانون فکری شیعه، ایده‌ای مطرح ساختند که به‌ واقع گونه‌ای عقب‌نشینی از این مبنای فکری شیعه بود. سامان‌دهندگان این رویکرد که بعضاً از اصحاب امام باقر و امام صادق (ع) و شیعیان او به شمار می‌آمدند با ارائۀ نظریۀ خویش به تدریج از سوی شیعیانِ راستین، طرد شده و…
چکیده آیا ایمان و اسلام کار دل است و یا کار اندام آدمی؟ پاسخ به این پرسش از قرن چهارم تا امروز چنین است که اسلام هم به نیت بستگی دارد و هم به عمل. اما در سه قرن اول هنوز این پرسش، پاسخی روشن نیافته بود، وعیدیان یا بیم‌دهندگان می‌گفتند اسلام هیچ ربطی به نیت دل ندارد هر کس آداب و رسوم و مقررات را به مورد اجرا نهد مسلمان است و آن کس که در گوشه‌ای از آن سهل‌انگاری ورزد کافر مطلق است و خونش هدر می‌باشد. این گونه سخت گیری ها واکنش هایی در پی داشت. مرجئه…
چکیده پرچم، یکی از نمادهای اصلی اقوام، قبایل، ملت‌ها، دولت‌ها و لشکرهای نظامی است که همواره در تاریخ، اهمیت قابل توجهی داشته است. سپاه پیامبر(ص)، همچون قبایل عرب پیش از اسلام، دارای پرچم‌های لواء و رایت بود. لواء، به عنوان نشانه اصلی سپاه نسبت به رایت که نشانگر گروه‌های فرعی و قومیت‌ها بود، اهمیت بیشتری داشت. این مقاله، نقش پرچم‌داریِ امیر مؤمنان، علی(ع) و میزان حضور ایشان به این عنوان در غزوات پیامبر(ص) را مورد پژوهش قرار داده است. نوشتار حاضر با بررسی و تجزیه و تحلیل انتقادی مجموعه‌ای از مستندات روایی و تاریخی، به این نتیجه دست یافته که…
خروج از نسخه موبایل