مقالات

چکیده: امیدواری، احساس مطلوبی است که از ایمان و شناخت نسبت به مبدا هستی حاصل می شود و این تحفه گران بها، موجب نیل انسان به سعادت دنیا و کمال مطلوب ابدی است. اما انسان عصر حاضر، برخلاف پیروزی هایی که بر عوامل طبیعی به دست آورده، پیوسته از آینده و مسائل مربوط به زندگی در هراس است. برخی از افراد حتی در جوامع دینی به دلیل غفلت از گنجینه های با ارزش اسلام، از درد ناامیدی در رنج اند. در این مقاله تلاش شده است با مروری بر آیات و روایات، به اختصار تاثیر امیدواری به خداوند در سعادت…
چکیده کتاب معروف (مدینة العلم) از تألیفات رئیس المحدثین محمد بن على بن موسى بن بابویه قمى ملقب به صدوق (متوفاى 381ق) کتابى است که به گفته نویسندگان علوم اسلامى از عصر والدِ شیخ بهاءالدین عاملى مفقود گردیده و گزارش معتبرى از وجود خارجى آن در دست نیست. این کتاب چیزى زائد بر کتب اربعه (کافى، من لایحضره الفقیه، تهذیب و استبصار) و دیگر کتب صدوق نداشته است و در واقع بخشى از کتب صدوق(ره) بوده است؛ زیرا اگر حاوى مطالبى افزون تر بود، فقهاى بزرگ و محدثان پیگیر و نستوهى چون شیخ مفید و سید مرتضى و شیخ طوسى…
چکیده پس از جنبش امام حسین (ع)، جنبش‌های مختلفی برای خون‌خواهی، مبارزه با حاکمان ستمگر و با شعارهای دینی و شیعی رخ داد که جنبش ابن‌طباطبا به همراه فرمانده‌اش ابوالسرایا در سال‌های پایانی سده دوم قمری یکی از مهم‌ترین آنها است. دغدغه مهم نوشتار کنونی بررسی ماهیت سیاسی و اندیشه‌ای این جنبش و شیعی‌ بودن آن است و اینکه بر اساس داده‌های تاریخی رهبر جنبش تا چه اندازه پیرو امام رضا (ع) بوده است. برای بررسی ماهیت آن و امامی‌ دانستن جنبش، سنجه‌هایی مطرح شده تا از سویی ارتباط جنبش با امام معصومِ (ع) همان بازه زمانی روشن شود و…
چکیده: عبیداله مهدی، موسس دولت فاطمیان، در آغاز تبلیغات خود از دو مقوله بیشترین بهره را گرفت. او خود را به اهل بیت پیامبر نسبت می داد و از سویی خود را مهدی موعود می نامید. بنابراین، آغاز كار عبیداله مهدی با این دو ادعا آغاز شد و عاقبت به شكل گیری دولت فاطمیان انجامید. مردم مغرب زمین با زمینه سازی ابوعبداله شیعی برای ظهور مهدی (عبیداله) آماده ظهور مهدی موعود بودند. از این رو، ادعای مهدویت عبیداله را پذیرفتند و با او همراه شدند و دولت فاطمیان را تشكیل دادند. بنابراین، تاثیر اندیشه مهدویت در شكل گیری دولت فاطمیان…
چکیده تشکیل خلافت فاطمیان به سال 297 قمرى در افریقیه عوامل و زمینه‏ هاى متعددى داشته است. در بین این عوامل، زمینه‏ هاى اقتصادى کم تر مورد توجه قرار گرفته است؛ در حالى که اهمّیّت آن کم تر از عوامل دیگر نیست. در این مقاله اوضاع اقتصادى و نقش آن در تشکیل خلافت فاطمیان بررسى مى‏ شود. برخى از عوامل اقتصادىِ تأثیر گذار بر تشکیل خلافت فاطمى، به اوضاعِ افریقیه و مغرب در نیمه‏ ى دوم قرن سوم قمرى و بخشى به عملکرد فاطمیان در دوران دعوت و قیام باز مى‏ گردد که در این مقاله هر دو دسته عوامل…
چکیده خلافت فاطمیان بعد از خلافت عباسیان مهمترین حاکمیت در جهان اسلام است.ایشان در دوره حکومت خود بر نیمی از ممالک بنی‌ عباس غالب شدند و نزدیک بود به مرکزشان بغداد هم داخل شوند و حاکمیت بنی‌عباس را از میان بردارند. قیام و ظهور فاطمیان در ناحیه قبایلی و بربرنشین افریقیه در نیمه دوم قرن سوم، به رهبری ابوعبدالله شیعی با تکیه بر عقاید اسماعیلیان انجام‌ پذیرفت و موفق شدند حکومت اغلبیان (296-184 ه) هوادار عباسیان در قیروان در منطقه افریقیه، رستمیان (296-145)، اباضی در تاهرت در مغرب میانه و بنی‌مدرار صفری (375-172) در سجلماسه در مغرب دور را از…
چکیده دولت ادریسیان اولین دولت علوی بود که در سال 172ق/ 788 م در مغرب الاقصی استقلال خود را توسط ادریس بن عبداله حسنی از خلافت عباسی به دست آورد. در باب مذهب ادریسیان و این که آیا این خاندان شیعه بوده اند یا نه در میان مورخان اختلاف وجود دارد. گروهی این ها را معتزلی شمرده اند و گروهی دیگر آن ها را شیعه دانسته اند بی آنکه به نوع آن اشاره کنند، برخی دیگر آن ها را شیعه معتزلی خوانده اند و بعضی ها فقط با لفظ علوی از آن ها یاد کرده اند. در این مقاله ضمن…
چکیده: ادریس بن عبدالله از سادات حسنی و نوادگان امام حسن مجتبی (ع) در سال 169 قمری بعد از شرکت در قیام خونین حسین بن علی، مشهور به صاحب فخّ، متواری شد و به‌ سوی مغرب رفت. وی در مغرب اسلامی در مراکش و قسمتی از الجزایر کنونی، اولین دولت مستقل شیعی را تشکیل داد که به نام او موسوم شد و در مدتی کوتاه، تمدنی را در مغرب پایه‌گذاری کرد؛ تمدنی که هرچند عمری کوتاه داشت، آثار فرهنگی آن تا امروز باقی مانده است. به دلایل مختلف و با گذشت زمان، در گرایش مذهبی ادریس و جانشینان او ابهام…
چکیده: محمد بن حنفیه از شخصیت‌های علوى است که ابهامات و اشکالاتى در تاریخ زندگى وى به چشم می‌خورد. از جمله، علت شرکت نکردن او در قیام کربلا و عدم همراهى او با امام حسین (ع). علما و رجال شناسان شیعه براى روشن ساختن این ابهام و در مقام دفاع از محمد بن حنفیه دلایلى را مطرح کرده‌اند. به اعتقاد اینان عدم شرکت ابن حنفیه از سر نافرمانى و مخالفت با امام (ع) نبوده و او در عدم همراهى با امام (ع) دلایل موجهى داشته است؛ از جمله: 1. بیمارى محمد بن حنفیه در موقع حرکت امام (ع) از مدینه…
چکیده: محمد بن حنفیه معروف به ابن حنفیه، فرزند امام (ع) و مادرش زنى به نام خوله‏‌ى حنفیه بود. پس از شهادت امام حسین (ع) جماعتى که عمدتاً جریان سیاسى رادیکال و غالی شیعه بودند، با مرگ یزید و در جنبش مختار، امامت او را در عراق ترویج کردند. جماعتى معروف به کیسانیه مولود این نظریه بود. این مسئله سبب دشمنى سرسختانه‏‌ى مدعى زبیرى خلافت، یعنى عبدالله بن زبیر با ابن حنفیه شد؛ چرا که با ظهور مختار او ابن حنفیه را رقیب خود به شمار آورد. در مقاله‏‌ى حاضر نحوه و زمینه‌‏هاى شکل‏‌گیرى دشمنى عبدالله بن زبیر با ابن…
چکیده ابوالقاسم محمد بن امیرالمؤمنین علی بن ابی‌طالب (ع)، در دوره خلافت خلیفه دوم در مدینه منوره به دنیا آمد. مادر وی، خوله‌ی حنفیه دختر جعفر بن قیس بود و او با انتساب به مادرش، به نام «محمد بن حنفیه» یا محمدِ حنفیه شناخته می‌شود. از رسول خدا (ص) روایت شده است که از جمع‌کردن بین نام و کنیه خود نهی فرمودند، اما به امام علی (ع) اجازه دادند که برای فرزندشان محمد، اسم و کنیه ایشان را جمع کند. او در جنگ‌های امام (ع) شرکت داشت و در جریان جنگ جمل، امام (ع) پرچم لشکر خود را به دست…
چکیده سرزمین دور دست مغرب، از آغاز گسترش اسلام تا قرن چهارم قمری، پذیرای دولت‌های اسلامی از جمله: ادریسیان (172ـ372ق)، خوارج ‌بنی‌مدرار (155ـ352ق) و خوارج بنی‌‌رستم (160ـ296ق) بوده است. تقارن زمانی و هم‌عصری میان دولت‌های یادشده، به نزدیکی در روابط میان آن‌ها انجامید. در خلال هم‌عصری این دول، گونه‌ای از مناسبات و رفتار سیاسی در دو بعد مسالمت‌آمیز و خشونت‌آمیز در حوزه‌های مذهبی، سیاسی و اقتصادی شکل گرفت. نظر به این‌که دولت شیعی ادریسیان با دولت‌های خوارج هم‌عصر بود، رفتار سیاسی این دولت برای تشکیل حکومت و حفظ منافع آن، در فضا و مکانی که سابقه تشکیل دولت شیعی نبوده،…
خروج از نسخه موبایل