مقالات

چکیده نظم عمومی از جمله موضوعات بنیادین مورد بحث در حوزۀ فقه و حقوق عمومی است، برخی عقیده دارند این موضوع و مباحث پیرامونی آن، از ابداعات و دستاوردهای حقوق دانان است و در متون دینی اهتمام چندانی نسبت به آن صورت نگرفته است. اما با دقت و تأمل در آموزه های قرآن به خوبی می توان به بنیان های تشریعی و احکام اساسی آن از منظر کتاب به عنوان نخستین مصدر استنباطات فقهی دست یافت که در نوشتار حاضر تلاش بر آن است تا پس از توصیف حقوقی نظم عمومی، بایسته های قرآنی آن مورد دقت قرار داده شود.
چکیده : گنجینه روایات معصومان(ع) سرشار از روایاتی است که به مسائل مهم اجتماعی همچون آداب مهمانی می‌پردازد. مهمانی دادن و به مهمانی رفتن، سبب انس و الفت میان امت اسلامی شده، اتحاد و برادری را ایجاد می‌کند؛ از این‌ رو، در دین اسلام توصیه‌های فراوانی به مهمانی دادن و دعوت از مهمان شده است. میزبان و مهمان دو طرف این رفتار اجتماعی‌اند و هریک وظایفی در قبال دیگری دارد. برخی وظایف میزبان، در روایات اسلامی ‌چنین بیان شده است: اکرام و استقبال از مهمان، پذیرایی کافی و مناسب از وی، غذا خوردن با مهمان، پرهیز از به‌ کار گرفتن…
چکیده: جهان‌بینی ما مُسلمانان را «توحیدی» می‌خوانند امّا متاسفانه بسیار کم از حقیقت معنایی و چیستی آن می‌دانیم. لفظی آسمانی است که مقام برترین و عظیم ‏اش را درک نمی‏کنیم و توجّهی به اصیل بودن رابطه حقیقت مُحتوائی آن با حقیقت و مُحتوای خُداگونه جوهره وجودی‏مان نداریم و تنها لقلقه‏ ای مُشتری‏ پسند بر زبان‏ های گُنگ و نارسایمان شده است. از «معماری اسلامی» بسیار دم می‏زنیم و تفاوت و یا یکی‏ بودن آن را با «معماری توحیدی جاری در جُزء و کُلِّ هستی» نمی‏دانیم. هان، راستی مگر «معماری توحیدی» و «معماری توحیدی جهانی» هم داریم؟! پاسخ مُحقّقانه این مقال…
اطعام، یكی از مسائلی مهمی است كه در اسلام به آن سفارش شده است و خداوند متعال به آن عنایت وی‍ژه دارد؛ در فضیلت آن همین بس كه خداوند متعال به سبب اطعام و نماز شب، از حضرت ابراهیم «علیه السلام» به عنوان دوست خود یاد می فرماید؛ چنان كه رسول خدا «صلی الله علیه وآله» می فرماید: «مَا اتَّخَذَ اللَّهُ إِبْرَاهِیمَ خَلِیلًا إِلَّا لِإِطْعَامِهِ الطَّعَامَ وَ الصَّلَاةِ بِاللَّیلِ وَ النَّاسُ نِیامٌ؛ (1) خداوند متعال، حضرت ابراهیم را دوست و خلیل خود قرار نداد، مگر به سبب اطعام و نماز شب، در زمانی كه مردم خواب بودند.» همچنین خداوند متعال،…
بخشی از مقاله: “لطیفه اولی گفتن اعوذ بالله عروج است از خلق به خالق و از ممکن به واجب و طریق شناخت این نکته آن است که احتیاج مخلوق دلیل است بر وجود حق عزیز غنی قادر، پس اعوذ اشاره است به این احتیاج تام که اگر آن نمی‌بود استعاذه بی‌فایده بود و به الله اشاره به غنای تام حق، پس گفتن اعوذ اقرار است از بنده بر خود به فقر و احتیاج، و گفتن بالله اعتراف است به قدرت حق غنی بر تحصیل کل خیرات و دفع همه آفات و به آنکه غیر حضرت او نیست و بنده در…
چکیده مقاله: خدای متعال که ذات بى‌نیاز و غنىّ است، شایسته التجاء مى‌باشد. واضح است که انسان عاقل در هنگام احتیاج دست به جانب کسى دراز کند که برای رفع نیازش قادر باشد. در آموزه‌های قرآنی خدای متعال به عنوان خالق و آفریدگار بشر، تنها پناهگاه انسان در همه امور و به خصوص در مقابله با شیطان معرفی شده است. همه‌ی انسان‌ها، حتی پیامبران الهی و ائمه معصومین «علیهم‌ السلام» در معرض اغوای دام‌های شیطان قرار می‌گیرند، که با توجه به آیات قرآن، این بزرگواران نیز به خالق یکتا استعاذه کرده‌اند. برای مصون ماندن از دام‌ها و وسوسه‌های شیطانی، ایمان،…
چکیده استعاذه یا به عبارت دیگر پناه­ بردن و پناه ­خواستن یکی از اذکار الهی است که در قرآن کریم به کار رفته و انسان مسلمان مؤمن، هنگام مواجهه با شیطان و وساوس او، از آن استفاده می­کند. با بررسی آثار دانشمند بزرگی همچون ملاصدرا می­بینیم که وی با توجه به روش و مشرب خویش به تبیین این ذکر پرداخته است. در کتاب تفسیر قرآن کریم ملاصدرا می­توان مطالبی درباره حقیقت استعاذه، مستعیذ، مستعاذٌ به، مستعاذٌ منه، ما یستعاذ لاجله (مستعاذٌ له یا لاجله) و لزوم و وجوب دائمی استعاذه دریافت. از نظر ملاصدرا، استعاذه بر پنج رکن استوار است…
چکیده قرآن كريم به عنوان چراغ پر فروغ و سراج وهاج كه كاملترين برنامه و قوانين را برای سعادت بشر دارد در آيات نورانيش مكتب تعليم و تربيت اسلامی را به زيبائی هرچه تمام ترسيم نموده است و خداوند را به عنوان اولين معلم بشر معرفی نموده كه به پيامبرش در آغاز بعثت فرمود: (اقراء باسم ربك الذی خلق، خلق الانسان من علق، اقراء و ربك الاكرم الذی علم بالقلم علم الانسان مالم يعلم) (سوره علق) و اينچنين مكتب تعليم و تربيت اسلامی به عنوان مكتبی ممتاز، مستقل و با مبانی و اصول مشخص پديدار گرديد كه در اين مكتب…
چکیده: استخاره، اصطلاحی خاصّ و منطبق بر عملی متعارف در جامعۀ مذهبی است که رواج گسترد­ه­ای یافته است. این نوشته در پی آن است تا مستندات آن را در حدیث، گسترده ترین منبع در حوزۀ معارف دین، استخراج کرده، صحّت و سقم آن را بررسی و خطا در تطبیق این اصطلاح را روشن نماید. علاوه، رابطۀ استخاره و قضا و قدر الهی بحث شده است. در این زمینه، به دو گروه کلی از احادیث بر می­خوریم. گروهی که مضمون آن ها خواندن دو رکعت نماز و دعایی خاصّ در واگذار کردن کار به خدا است، علاوه بر آن که مفاهیمی…
چکیده بی­ تردید فرد مسلمانی که می­خواهد در فضای شریعت قرار گیرد با محدودیت‌­هایی برای انجام مصارفش روبرو است. در واقع شریعت اسلام با آموزه­‌های خود در قالب کتاب و سنت معصومین(ع)، بایدهای رفتار مصرفی فرد مسلمان را تبیین نموده و اهداف و انگیزه‌­های او را نیز مطابق با این آموزه‌­ها، در او نهادینه می­کند. شناخت درست از قوانین و مقرارت و همچنین محدودیت­‌های مصرفی یک فرد مسلمان در چارچوب دین اسلام، برای تبیین الگوی مصرف نقش حیاتی دارد. در این تحقیق تلاش شده است ضمن شناخت این عوامل به بررسی پیش­فرض­‌ها و مفروضات این الگو پرداخته شود و یک…
چکیده: از مناسک رایج و پرکاربرد جامعه اسلامی، استخاره کردن است؛ رفتاری با شیوه های متنوع که پیشینه ای کهن در فرهنگ اسلامی دارد. عمده شیوه های متنوع این منسک، ماثور و برخی نیز غیرماثورند. به تبع، هر یک نیز خاستگاهی دارند و خود نیز در طول زمان، دچار تحولات و تغییراتی شده اند. تنوع شیوه های استخاره و آداب همراه آن به قدری است که یافتن وجه جامعی میان این اشکال مختلف و بازشناسی ماهیت استخاره را بر پایه آن مولفه های مشترک دشوار می کند. از آن سو، عمده شیوه های استخاره در قالب روایاتی منسوب به معصومین…
چکیده مشارکت سیاسی و حاکمیت مردم بر مردم (دموکراسی) یکی از الگوهای جدید و دستاوردهای تمدن امروز برای اداره و نظام مدیریتی جامعه است. پیچیدگی مدیریت جامعه و میزان مطالبات مردم و اجرای توسعه یافته این الگو در جوامع پیشرفته وظائف ما را در شناخت هر چه بیشتر این حق عمومی از منظر دینی گوشزد می کند. جالب است این الگو به نحو کم سابقه و در عین حال متعالی و درخشانی 1400 سال پیش در حکومت امام علی «علیه السلام» اجرا شده است. در این نوشتار اهمیت و میزان مشارکت سیاسی مردم در سرنوشت اجتماعی خودشان را از منظر…