مقالات

چکیده: چندى از انتشار یکى از نوآمدترین پژوهش هاى تدوین شده درباره داستان فراموش ناشدنى عاشورا و قهرمانان زشت و زیبایش ـ با عنوان (مقتل الحسین(ع) به روایت شیخ صدوق(ره)) ـ نمى گذشت که به عادت همیشگى، براى دیدار حضرت استاد، جناب آقاى دکتر مهدوى راد ـ دام ظله ـ و خوشه چینى از محضر پر فیض و نکته ایشان، به دفتر مجله گران سنگ (آینه پژوهش) رفتم. پیش از آن که سعادت دیدار جناب استاد دست دهد، با دوست ارجمند و فاضل، جناب آقاى جنّتى که مسئولیت کار دشوار مدیریت اجرایى مجله یاد شده را بر عهده دارند، گفت…

چکیده در این نوشتار برآنیم تا شعار ((الرضا من آل محمد)) را بررسى کنیم; شعارى که عباسیان با تکیه بر آن توانستند بسیارى از بنى هاشم و شیعیان آنان ـ به ویژه ایرانیان ـ را با خود همراه کرده و مدت ها چهره واقعى خود را در پشت آن پنهان سازند. این بررسى, در چهار محور الرضا در لغت عرب, الرضا در عرف مسلمانان در دو قرن نخست هجرى, الرضا در دعوت عباسى و الرضا نزد دعوت شدگان تقدیم مى گردد. کلیدواژه‌ها: الرضا؛ الرضا من آل محمد؛ دعوتگران؛ دعوت شدگان و سازمان دعوت

چکیده: زمانی که علمای امامیه، آغاز نگارش آثار حدیثی شان را شرح می دهند، به دو دسته آثار قدیمی پدید آمده، اشاره می کنند. نخست، آثاری هستند که خود ائمه(ع) نگاشته اند، مثل: اثر مشهور نهج البلاغه، منسوب به علی بن ابی طالب(ع) و صحیفه سجادیه منسوب به علی بن الحسین زین العابدین(ع) و نوشته های متعدد منسوب به جعفر الصادق و علی الرضا(ع). مسئله اعتبار و وثاقت این آثار، موضوعی است که هنوز هم مورد بررسی است. دومین دسته آثار، مجموعه هایی از احادیث امامی را شامل می شوند که به عنوان مناسب «اصول» (مفرد: آن «اصل»، به معنای…

چکیده تحلیل موضع‌گیری امامان شیعه در مقابل عملکرد اجتماعی ‌سیاسی افراد و گروه‌های هم‌دوره خود، می‌تواند زمینه‌ساز ترسیم الگویی مشخص برای پیروی شیعیان از این بزرگواران در هر عصر باشد. در دوره امامان قیام‌های متعددی صورت گرفت که یکی از آنها قیام شهید فخ (169 ق) بوده است. تحلیل و بررسی ماهیت این قیام هدف این مقاله است. در آغاز به بیان مقدمه‌ای کوتاه درباره چگونگی قیام و عوامل وقوع آن پرداخته می‌شود؛ سپس به بررسی ماهیت سیاسی فکری قیام، متناسب با اهداف مطرح‌شده از سوی رهبر قیام، و در پایان به اعتبار‌سنجی قیام با معیار قیام امام حسین (ع)…

این گفتار، نگاهی متفاوت به مسئلۀ غدیر است. قبل از ورود در اصل بحث، تذکر چند نکته ضروری است: یک: ادبیات نوشتاری ما در مباحث دینی در نیم قرن اخیر، سخت بیمار شده و به بازسازی و بازپردازی نیاز جدّی دارد. اصرار بر مطالب سست و تکراری، خالی بودن از تحلیل‌ها و گفتنی‌های تازه، عدم توجه به کاربردی بودن مباحث و اشکالاتی دیگر از این دست، آفاتی است که دین مداران دلسوز، از آن رنج می‌برند؛ اما سوگمندانه، هرچه امکان چاپ و نشر و بیان آسان‌تر می‌شود، این آفات نیز گسترده‌تر می‌شود. دو: پیامد طبیعی این پدیده، موجب سرخوردگیِ شماری…

چکیده: شاعران اهل‌بیت در طول تاریخ به زیباترین وجه مناقب امامان معصوم را در قالب شعر بیان کرده و با شعر هدف‌دار خود حقانیت آنان را یادآور شده‌اند. سید حمیری ازجمله همین شعرای اهل‌بیت است که گرایش‌های سیاسی و عقیدتی در اشعارش هویداست. وی با استفاده از ذوق ادبی خود قصاید زیبا و ماندگاری در توصیف مقام شامخ و فضایل اخلاقی امام علی (ع) از خود به یادگار گذاشته است. این شاعر شیعی در ترسیم سیمای امام علی (ع) به مدح و ستایش خصال والای انسانی ایشان از تقوی، عدالت، شجاعت، علم، ایثار و… پرداخته و با توجه به احاطه…

چکیده: اختلاف نظر بین دو مكتب فقهی اخباری و اصولی پیش از آن كه در سده 13 ه . ق به پایان رسد، از چالشی دنباله دار بین دو نحله از قرون 11 و 12 شروع شده بود. در این روند پیوستگی های سببی و نسبی بین روحانیون اصولی به تقویت مقام مجتهدان و اتحاد آنها علیه دیدگاه روحانیون اخباری منجر شد. این مقاله تلاش دارد تا با پیگیری قرابت‌های موجود بین علمای دینی و مطالعه موردی میرزا محمدباقر خوانساری به تحلیلی در باره علل گرایش‌های ضد اخباری در میان روحانیت عصر قاجار بپردازد. واكاوی گفتارهای ضد اخباری كتاب روضات…

چکیده: ام البنین (علیها السلام) مادر حضرت عباس (علیه السلام)، یکی از مادران برجسته تاریخ است که زندگی او مالامال از عشق به ولایت و امامت بود. این بانوی با فضیلت و آگاه به زمان خویش، از جمله کسانی بود که از حریم حسینی دفاع می کرد و مجلس عزای شهید کربلا را بر پا می داشت. صفات و ویژگی های فردی ایشان شامل: فضایل اخلاقی، کمالات انسانی، نیروی ایمانی، شکیبایی، بصیرت و… او را به شایستگی در خانه امامت، بانوی بانوان کرده بود. ام البنین (علیها السلام) با معرفتی که به مقام اهل بیت (علیهم السلام) داشت، فرزندانی همچون…

چکیده بررسی و تحلیل دلایل ظن به امامت سید محمد از جمله مسائلی است که با وجود اهمیت آن، تاکنون مغفول مانده است. روایات دال بر تعلق امامت به فرزند بزرگ‌تر، وجود نص مبنی بر امامت سید محمد، عدم شناخت مفهوم بداء، عدم تصریح علنی بر امامت امام حسن عسکری (ع)، توجه و محبت خاص امام هادی (ع) به سید محمد، سابقه‌ی ظن به امامت اسماعیل و خفقان دوره‌ی عباسی و ایجاد محدودیت در معرفی امام عسکری (ع)، از جمله دلایل ظن به امامت سید محمد هستند که در این پژوهش مورد نقد و بررسی قرار گرفته‌اند. همچنین روایات با…

چکیده دلایل عقلی و نقلی و تاریخی فراوانی برای اثبات این مهم وجود دارد که از جمله آن ها می توان به دلایل نقلی چون آیه 105 سوره انبیا و حدیث جابر و نقل های تاریخی نظیر آنچه حکیمه خاتون از ولادت آن بزرگوار بیان نموده اند، اشاره کرد. احمد الکاتب، نویسنده معاصر، در کتاب الإمام المهدی حقیقه تاریخیه أم فرضیه فلسفیه دلایلی نقلی، تاریخی و عقلی در انکار وجود امام زمان (عج) مطرح میکند که یکی از آنها ادعای امامت جعفر، برادر امام عسکری، است. وی مدعی است که امام عسکری فرزندی نداشته و جعفر پس از وی ادعای…

چکیده بنوعبدالقیس، از قبایل عربی شمال شبه‌جزیره هستند که از قرن‏‌ها پیش از اسلام، در بحرین قدیم (شامل: کویت، احساء، قطر و مجمع‌الجزایر بحرین کنونی) ساکن بوده‌‏اند. پس از تأسیس شهر کوفه، جمعی از افراد قبیله یادشده، به این شهر مهاجرت کردند و منشأ برخی فعالیت‌ها و تغییرها در مسائل فرهنگی و اجتماعی شهر کوفه در عصر حضور امامان شیعه(ع) شدند. این نوشتار، پس از اشاره به پیشینه اسلام‌آوردن و تشیع‌گروی بنو عبدالقیس و سابقه محبت و ارادت آنها نسبت به خاندان پیامبر، حضور ایشان را در کوفه با روش توصیفی ـ تحلیلی و نیز بهره ‏گیری از منابع رجالی…