مقالات

چکیده واژه «شیعه»، که نامی شناخته شده برای پیروان مکتب اهل بیت «علیه السلام» است، در بستر تاریخ اسلام، کاربردهای متعدد لغوی داشته، و سپس به یک اصطلاح تبدیل شده است. در این نوشتار، بر اساس روش تاریخی، کاربردهای شیعه توصیف و تحلیل، و مفاهیم آن بازشناسی می شود. بر پایه یافته های این نوشتار، ترکیب «شیعة علی «علیه السلام»»، مبتنی بر احادیث نبوی و مورد تأیید و تقدیس اهل بیت «علیه السلام» بوده، و چون در مقایسه با دیگر کاربردهای مضاف، استعمالش فزونی (غلبه) یافته، «الشیعة» (شیعه) آن متبادر و به یک اصطلاح برای آن تبدیل شده است. این…
چکیده دوره خلافت امام علی «علیه السلام» (35-41 هجری) به سبب شکل گیری شرایط سیاسی پیچیده ای که در پی کشته شدن عثمان به وجود آمد، عرصه تبادل نامه های متعددی میان طرف های درگیر بود. مطالعه و بررسی این نامه ها با هدف شناسایی رفتار سیاسی شخصیت های آن دوره، برگی جدید از پژوهش در حوزه تاریخ اسلام را ورق خواهد زد. شناسایی نکات محوری در نامه ها، شامل ادبیات، استدلال ها، ادعاها، انتقادها و دیگر نکات به کار رفته از یک سو، و مقایسه میان مطالب اظهارشده با منش و رفتار سیاسی گزارش شده نویسندگان آنها امکان رسیدن…
چکیده در برخی منابع تاریخی و روایی شیعه، معجزه های متعددی به امام علی «علیه السلام» نسبت داده شده است. اعتقاد به وقوع این معجزات در مکان هایی خاص، موجب شده تا بعدها در این مکان ها زیارتگاه هایی ایجاد شود که در این نوشتار، از آنها با عنوان «معجزه گاه های امام علی «علیه السلام»» یاد شده است. در کشور عراق، شماری از این دست زیارتگاه ها وجود دارد که مهم ترین آنها عبارت است از: «مشهد الشمس» در حلّه، «زیارتگاه جمجمه» در بابِل، «مسجد براثا» در بغداد، و «قطّاره» امام علی «علیه السلام» نزدیک کربلا. در این مقاله،…
چکیده نگرش محوری امت اسلام به حضرت محمد «صلی الله علیه و آله» از همان صدر اسلام، از سوی عواملی تهدید می شد. امیر مؤمنان «علیه السلام» بر پایه باور به نقش بی بدیل پیامبر «صلی الله علیه و آله» در هدایت و حفظ وحدت امت اسلام، در جهت تثبیت محوریت ایشان مجاهدتی پیگیر داشت. این مجاهدت در روش های «ارتقای شناخت همگان از پیامبر «صلی الله علیه و آله»»، «تعمیق پیوند همگان با پیامبر «صلی الله علیه و آله»»، «استناد به سخن و روش پیامبر «صلی الله علیه و آله»» و «پاسداشت حرمت مُنتسَبان به پیامبر «صلی الله علیه…
چکیده خبر دفن سیدالشهدا «علیه السلام» و یاران ایشان یک روز پس از شهادتشان، توسط قبیله بنی اسد از ساکنان منطقه غاضریه، از طریق گزارش ابومخنف به منابع معتبر تاریخی شیعه و سنی راه یافته و منابع پسین از آن استقبال کرده اند. گذر زمان این خبر را با نوعی تحوّل و شهرتی متفاوت مواجه کرده است. قرن یازدهم نقطه عطف این تحولات و آغاز رویکرد کلامی و شروعِ فاصله گرفتن موضوع دفن امام «علیه السلام» از یک حادثه تاریخی به یک اصلِ اعتقادی است؛ اصلی که ریشه در برخی احادیث شیعی دارد و تجهیز هر امام توسط امام بعدی…
چکیده واژه «اسم» و مشتقات آن از واژه‏‌های بسیار پرکاربرد در علوم اسلامی (اعم از علوم نقلی و عقلی) است. این مقاله با روش کتابخانه‏‌ای در گردآوری مطالب و شیوه اسنادی در نقل دیدگاه‏‌ها و روش تحلیل محتوا در تحلیل داده‌‏ها این مسأله را بررسی کرده است که از روایات فریقین (شیعه و اهل تسنن) که در آن‌ها اسمای لفظی گوناگون به عنوان اسم اعظم ذکر شده است، وحدت اسم اعظم لفظی مستفاد است و یا تعدد آن؟ و به این نتیجه دست یافته است که اسمای الهی که در احادیث به عنوان اسم اعظم خدا به شمار آمده است،…
چکیده : قرآن کریم به تبیین روش های گفتمان پرداخته و سه روش برهان حِکمی، موعظه حسنه و جدل احسن را به عنوان شیوه های دعوت رسول خدا(ص) معرفی کرده است. از سویی در علم منطق، پنج فن استدلال یا گفتمان متناسب با اهداف گفت‌وگو مطرح است که عبارت‌اند از: برهان، جدل، خطابه، شعر و مغالطه. روش های گفتمان قرآنی در اصول و غایت، تفاوت های بنیادین با روش های گفتمان منطقی و صناعات خمس دارد که در این مقاله کوشش شده است تا با واکاوی این تفاوت ها به این پرسش اساسی پاسخ داده شود که آیا میتوان شیوه…
چکیده بداء به معناى آغاز و ظهور رأى امرى است که اصل همه ادیان الهى است و بر آن اساس خداوند را به قدرت، سلطنت، اختیار، صاحب امر بودن، و مالکیّت تام توصیف کردند. احادیثى در باب عظمت و اهمیّت بداء ذکر شده است. بداى خداوند در این است که او در کارهاى خویش آزاد است و هیچ اضطرار و لزومى براى خداوند نیست، مشیّت و رأى و امر او حادث است و تحت سلطنت و اقتدار اوست. ابقاى موجودات و افناى آنها نیز براى خداوند هیچ لزوم و اضطرارى ندارد و او مى تواند امرى را مشیّت کند، آن…
چکیده: هدف عمده این تحقیق توصیفی – پیمایشی، بررسی درونی كردن ارزش های اسلامی در میان دانش آموزان دبیرستان های دخترانه شهر همدان بود. جامعه آماری این پژوهش تمام مربیان پرورشی دبیرستان‌های دخترانه كه با توجه به اهمیت موضوع و در دسترس بودن نمونه ها، تمام نمونه ها سرشماری شهر همدان بودند (134=N) گردیدند. ابزار تحقیق، پرسشنامه ای محقق ساخته، در قالب 29 سنجش گر و به صورت طیف لیكرت پنج گزینه ایی بود. روایی پرسشنامه، به تأیید پانل استادان راهنما، مشاور، متخصصین و كارشناسان مربوطه رسید و پایایی آن با محاسبه آلفای كرونباخ به میزان 92% بدست آمد. نتایج…
چکیده: آنچه پیش روی دارید، بخشی از یک تحقیق گسترده در مسئله تبلیغات است که طی چهار سال اخیر از سوی نگارنده تهیه و به صورت یک ماده درسی در دانشگاه امام صادق(ع) ارائه گردیده است. ره آورد این تحقیق مطالبی است با ظرفت حدود هشتصد صفحه که به خواست خدا در آینده تکمیل و چاپ و عرضه خواهد شد. طرح این موضوع بدین شیوه برای نخستین بار در معرض دید اندیشمندان و فضلا قرار میگیرد.
چكیده: در پژوهش حاضر، ابتدا مخاطبان قرآن در عصر نزول بررسی شده و تا حدودی به معرفی آنان می پردازد؛ محور دوم بحث، شیوه هایی است كه قرآن كریم برای ارتباط و پیام رسانی به این مخاطبان بر می گزیند و محور سوم بحث نگرشی دارد بر ویژگی های پیام های قرآنی و عبرت ها و اخبار غیبی ای كه به عنوان یك ویژگی مطرح است؛ حاصل آن كه قرآن گر چه در یك عصر خاص نازل شده، پیام آن جهانی بوده و هدف آن اعتلای كلمه توحید در سراسر گیتی است؛ قرآن كریم در رسیدن به این هدف والا…
چکیده روایت­ های متناقض در خصوص مناسبات حسنیان و امامان شیعه، گزارش­ های موجود از همدلی و روابط نزدیک آنان را به حاشیه رانده و ابعاد مختلف مناسبات ایشان را در پرده­ ای از ابهام باقی گذارده ­است. مقاله حاضر بر آن است تا با رویکردی توصیفی – تحلیلی، ابتدا به بررسی چگونگی مناسبات سادات حسنی و امامان شیعه بپردازد و سپس با بررسی برخی از روایت­ های متون شیعی به پاسخی برای علت وجود روایت­ های متناقض در خصوص روابط ایشان دست یابد. نتایج این بررسی نشان می­ دهد با آغاز کوشش حسنیان برای در دست­ گرفتن قدرت، آنان…
خروج از نسخه موبایل