مقالات

چکیده مناظره به عنوان یکی از شکل‌های گفت‌وگو و تبیین باورها، جایگاه مهمی در زندگی اجتماعی اهل بیت(ع) دارد. امام جواد‌(ع) نیز در مناظره‌های خود با گروه‌ها و گرایش‌های مختلف، با توجه به وضعیت و شرایط مخاطبان، از شیوه‌های متفاوتی بهره برده است که شناخت آن‌ها می‌تواند بر آگاهی‌های ما درباره آن حضرت و مسائل فرهنگی و اندیشه‌ای زمان ایشان بیافزاید. این مقاله با اشاره به دو بعد رفتاری و استدلالی در مناظرات امام جواد(ع) بر این باور است که آن امام بزرگوار، ضمن رعایت جایگاه طرف مقابل و احترام به عقاید او و تحمل آن، از استدلال‌های عقلی و…

چکیده تاریخ ولادت و شهادت امام جواد(ع) از جمله موضوعاتی است که گزارش‌های تاریخی چندگانه‌ای از آن، در منابع تاریخی آمده است. رسیدن به نتیجه‌ای روشن در این گونه موارد، علاوه بر افزودن آگاهی‌های قابل اعتماد درباره معصومان(ع)، به شناخت بهتر زمان صدور برخی روایات و رویدادها مدد می‌رساند. این مقاله برای تعیین زمان دقیق تولد و شهادت امام جواد(ع)، با بررسی گزارش‌های موجود در منابع شیعه و اهل سنت درباره سال و ماه تولد امام(ع)، گزارش‌های تولد آن حضرت در غیر سال 195 قمری و نیز گزارش تولد ایشان در دهم ماه رجب را نامعتبر و گزارش تولد آن…

چکیده: ساختار حقوقی مالیات خراج با خمس و زکات تفاوت اساسی دارد زیرا وضع این مالیات از اختیارات حاکمیت است نه تکالیف الزامی الهی. دو ویژگی گستردگی پایه خارج و انعطاف پذیری نرخ آن زمینه مقایسه بین این نوع مالیات را با مالیات ارزش افزوده مصرفی فراهم نموده است. واژه‌های کلیدی: خراج، خمس، زکات، مالیات ارزش افزوده مصرفی

چکیده: مسئولیت مدنی دولت، به عنوان اندیشه ای نو در اكثر نظام های حقوقی پذیرفته شده است. مطالعه قوانین نشان می دهد كه مسئولیت مدنی دولت به صورت جامع و نظام مند در حقوق ایران مطرح نشده و دولت در قوانین و مقررات پراكنده و خاص، مسئولیت برخی از اقدامات كاركنان خود را به عهده گرفته و تنها قانون كلی كه این نوع مسئولیت در آن مطرح شده است، قانون مسئولیت مدنی می باشد كه روح حاكم بر آن نیز موافق با قواعد مسئولیت مدنی در حقوق و اسباب ضمان در فقه نمی باشد و اصلاح قوانین موجود و تدوین…

چکیده: این مقاله به بررسی مفهوم و مصادیق تاریخی «خراج» در متون و منابع اسلامی می‌پردازد و نشان می‌دهد که این اصطلاح در سه معنای متمایز به کار رفته است: نخست، به معنای «جزیه» که مالیات سرانه از اهل ذمه بوده و در قالب قراردادهای صلح دریافت می‌شده است؛ دوم، به معنای «اجاره یا کرایه زمین» که مالیات متعلقه به اراضی فتح شده توسط مسلمانان بوده و از کشاورزان ـ اعم از مسلمان و غیرمسلمان ـ گرفته می‌شد؛ و سوم، به معنای کلی «درآمد عمومی» یا مالیات کل یک منطقه که در متون دیوانی و تاریخی دیده می‌شود. نویسنده با…

چکیده: حقوق بشر و حقوق بین الملل بشر دوستانه دو شاخه مجزا از حقوق بین الملل عمومی هستند كه گستره شمول متفاوتی را در برمی گیرند. هرچند كه در نهایت هدف هر دو حمایت از انسان است، لكن نقطه تلاقی آنها در حالت استثنایی و به «هسته سخت» حقوق بر می گردد. در حقوق اسلام این دو شاخه حقوقی از هم تفكیك نشده و به عنوان یك امتیاز و برتری نسبت به حقوق بین الملل عمومی، حقوق بشر در زمان جنگ هم قابل اعمال است. بعلاوه در حقوق اسلام مقررات حقوق بشر و حقوق بشر دوستانه در مخاصمات غیر بین…

چکیده: در عرصه بین‌الملل هم طی سالیان متمادی معاهدات و اسناد بسیاری در خصوص افراد در گیر جنگ و غیر نظامیان و سایر افرادی که به نوعی با مخاصمات مسلحانه در ارتباط هستند در نظر گرفته شده است. جامعه جهانی با تصویب کنوانسیون‌های بین المللی مانند کنوانسیون، ژنو و لاهه و سایر کنوانسیون‌ها سعی در ایجاد یک اصول اساسی بشر دوستانه در زمان رخدادهای جنگی دارد. این کنوانسیون‌ها، قوانینی هستند که رعایت آنها، اگر چه از وقوع جنگ جلوگیری نمی‌کند، اما دردها و آسیب‌های انسانی را تا حدودی از طرفین مخاصمه می‌کاهد. مقایسه بین حقوق بشر دوستانه در اسلام و…

چکیده مردم کوفه مهم ترین یاران امام علی(ع) در دوران پنج سال خلافت ایشان بودند، اما اطاعت آنها از امام همیشگی نبود و بعد از پیکار بزرگ صفین، اطاعت از حضرت علی(ع) در بین کوفیان سستی یافت. این تحول ناشی از تفکرات افراطی و تفریطی بود که در بین گروهی از آنان شیوع یافت و به سرعت، نگرش آنان را در مورد جنگ با شامیان تحت الشعاع قرار داد. مردم عراق قبل از حرکت برای نبرد با شامیان و معاویه تقریباً در جنگ با قاسطان یک دل بوده و بزرگانشان در ضرورت اقدام به جنگ با بازماندگان احزاب مخالف پیامبر(ص)…

چکیده خوارج به عنوان یکی از گروه های مؤثر در حوادث قرون اولیه هجری، برای نخستین بار در دوره خلافت امام علی(ع) و در جنگ صفّین به عنوان یک فرقه مستقل پدیدار گشتند و به مخالفت با حکمیت برخاستند. با انتقال خلافت به امویان، خوارج قیام های متعددی بر ضد بنی امیه برپا کردند. به همین سبب، تحت تعقیب حکام اموی قرار گرفتند و به ناچار فعالیت های خود را به مناطق دور از مرکز خلافت ازجمله مناطق جنوب شرقی ایران و سیستان انتقال دادند. خوارج که در سیستان به کمک مردم بومی این منطقه حدود سه قرن فعالیت های…

چکیده پژوهش حاضر به معرفی و نقد کتاب «تذکرة الخواص»، نگاشته یکی از عالمان و مورخان قرن هفتم، به نام شمس الدین یوسف بن قِزاوغلی، معروف به «سبط ابن جوزی»، می پردازد. پس از بازشناسی تبار و شخصیت و مذهب نویسنده و آگاهی از کتاب و منابع آن، نقد و بررسی محتواییِ کتاب در چهار محور سامان یافته است: محور نخست شناسایی گزارش های موافق با باورهای شیعه؛ دوم گزارش های ضعیف و ناهمسو با باورهای شیعه؛ سوم گزارش هایی که در منابع دیگر وجود ندارد و یا کمتر به آن پرداخته شده است. چهارم پاسخ گویی به نقد و…

چکیده با رحلت غم بار رسول خدا(ص)حوادث تلخ دیگری رخ داد که نوک اصلی پیکان این حوادث متوجه اهل بیت رسول خدا(ص) بود. تجمع تعدادی از مهاجران و انصار در سقیفه، سرآغاز شکل گیری جریان انحراف مسیر خلافت بود؛ جریان اما به اینجا ختم نشد و پیامدهای آن، حتی در شکل هجوم به خانه برترین بانوی هستی و مصدومیت و سپس شهادتش بروز یافت. در فاصله اندک میان اجتماع سقیفه و شهادت حضرت فاطمه(س) حوادثی رخ داده که مستقیم یا غیرمستقیم با شهادت آن حضرت مرتبط است. تاکنون پژوهش های متعددی در خصوص رخداد سقیفه و پیامدهای آن به نگارش…