چکیده:
عصر امام محمد بن علی الجواد (ع) بخشی از دوران شکلگیری فقه و حدیث شیعه است؛ لذا پژوهش حاضر در پی آن بوده است تا نقش و جایگاه امام را در نشر حدیث شیعه تا حد امکان آشکار نماید؛ بدین منظور مطالعهای در زندگی و اقدامات امام در امر پرورش راویان و برگزاری جلسات مناظره و احتجاج و نظام وکلا و … انجام گرفت، و نتایج زیر حاصل شد: بشارت ولادت امام جواد (ع) را پدر بزرگوارش بهعنوان مولودی پر خیر و برکت به شیعیان داده است. امامت ایشان در خردسالی، از بزرگترین اتفاقاتی بود که اسباب تحیر شیعیان را فراهم نمود؛ اما ایشان از همان آغاز با شرکت در جلسات مناظره و احتجاجات با علما به دفاع از خویش و تثبیت جایگاه امامت اقدام نمود. نقش امام جواد (ع) در حدیث شیعه را باید در کارنامه روایت ایشان جستوجو نمود، تألیفات بسیار راویان ایشان، یکی از اساسیترین تأثیرات را در نشر فقه و حدیث شیعه و غنی ساختن دین و فرهنگ اسلامی داشته است، بهطوریکه حجم وسیعی از اهداف امام از طریق این دانشمندان محقق شده است. امام جواد (ع) با وجود کوتاهی دوران عمر و امامت خویش همواره با سیاستی روشن به مبارزه با بدعتها و انحرافات اعتقادی فرق مختلف کلامی پرداخته، و با تقویت حوزههای درسی و نظام وکالت با شیعیان اقصی نقاط مملکت اسلامی ارتباط برقرار نمود، و بهوسیله مکاتبه و پاسخ به سؤالات مختلف ایشان به اداره امور شیعه اقدام نمود و در حد توان و امکان دایره فقه و حدیث شیعه را خصوصاً در مسائل اعتقادی و فقهی گسترده گردانید. هرچند که احادیث بهجامانده از این امام بزرگوار از نظر کمیت از درصد بالایی برخوردار نیست، اما یادآور استحکام و قوت کلام صادقین (ع) میباشد.
فصول پایاننامه:
این پایاننامه پنج فصل نگارش شده است
فصل اول: «کلیات»
* بیان موضوع
* اهمیت و هدف تحقیق
* روش تحقیق
* گردآوری و تحلیل مطالب
* فرضیات تحقیق
فصل دوم: «زندگانی امام جواد (ع)»
* مختصری از زندگانی امام
* اوضاع سیاسی و اجتماعی زمان امام
فصل سوم: «بررسی مسئله امامت امام جواد (ع)»
* مفهوم پدیده امامت در خردسالی
* مسئله امامت امام جواد (ع)
* پیامدهای مسئله امامت معصوم در خردسالی
فصل چهارم: «نقش امام (ع) در نشر حدیث شیعه»
* راویان امام جواد (ع)
* نقش امام در حفظ میراث فرهنگی شیعه
* حوزههای درسی
* احتجاجات امام
* حاملان احادیث امام
* برخورد امام با فرق کلامی همعصر خویش
فصل پنجم: «مروری بر گونههای حدیثی امام جواد (ع)».