چکیده:
عصر امام رضا (ع) دوران تشتت آرا و شکلگیری نحلهها و گروههای مختلف فکری و عقیدتی است. در این میان وجود کشتی نجاتی که گمگشتگان و متحیرین دریای اندیشههای گوناگون در آن آرام گیرند، ضرورت مییابد؛ و این ناجی وجود ثامنالحجج (ع) میباشد. ایشان با ارائه تبیین عقلانی از معارف ناب عقیدتی دین مبین اسلام، آن مهم را به انجام رساندند. امری که در عصر ختم نبوت ضرورتی دوچندان مییابد. اثبات وجود خداوند متعال بر اساس اصول عقلی نظیر اصل علیت و احتیاج معلول به علت در قالب براهین مختلفی نظیر برهان نظم، حدوث و حرکت از جمله مطالب مهمی است که در مناظرات امام رضا (ع) مطرح میشود. ایشان وحدت واجب تعالی را بر اساس اطلاق و گسترهی وجودی او و عدم محدودیت در ذات نامحدودش اثبات مینماید و سپس مطابق وجود بسیط و محض حقتعالی تمامی صفات کمالی را برای خداوند اثبات، و هر نقص و عدمی را از وی سلب مینماید. در اثبات ضرورت نبوت، برهان هدایت عامه و عدم نقض غرض از سوی خداوند حکیم در کلمات امام رضا (ع) یافت میشود. معجزه و تلازم عقلی آن با صحت ادعای صاحبش دلیلی است بر صدق ادعای شخص نبی که در هر عصری متناسب با شرایط، به نحوی خاص صورت میگیرد. قوس صعود و جایگاه امام در رأس قله وجود، تبیینکننده ضرورت وجود امام بهعنوان خلیفه خداوند در میان مخلوقات میباشد. درنتیجه امام بالضروره دارای تمام مراتب کمالی و وجودی میباشد. تعیین چنین فردی از عهده خلق خارج بوده و امری مختص به حقتعالی است که از طریق نبی یا امام قبلی به مردم اعلام میگردد.
کلیدواژهها:عقل، احتجاج، امام رضا (ع)، الهیات نقلی، الهیات عقلی، برهان.
فصول پایاننامه:
این پژوهش از یک مقدمه و سه فصل تشکیل شده است:
مقدمه: «طرح تفصیلی پژوهش»
* بیان مسأله
* علت انتخاب موضوع، اهمیت و فایده آن
* سؤالهای پژوهش
* اهداف پژوهش
* فرضیههای پژوهش
فصل اول: «کلیات»
* گفتار اول: مفهوم شناسی
* گفتار دوم: پیشینه احتجاجات
* گفتار سوم: شرایط و اوضاع زمانی و مکانی احتجاجات امام رضا (ع)
* گفتار چهارم: اهمیت و ضرورت بحث
* گفتار پنجم: جایگاه عقل و حجیت آن در کلام رضوی
فصل دوم: «خداشناسی»
* گفتار اول: ادله اثبات وجود خدا در کلام امام رضا (ع)
* گفتار دوم: وحدت واجب تعالی در منظر ثامنالحجج (ع)
* گفتار سوم: صفات واجب تعالی
فصل سوم: «انسانشناسی»
* گفتار اول: مباحث نبوت در مکتب رضوی
* گفتار دوم: مباحث امامت و ولایت در مکتب رضوی (ع).