چکیده:
روش معیار که باید در تفسیر قرآن بهعنوان الگو قرار گیرد، روش تفسیری معصومین (ع) است. لکن در تاریخ تفسیر شیعه علیرغم اهمیت این مطلب تحلیل و بررسیهای عمیقی در این زمینه به انجام نرسیده است. این رساله متکفل چالش و بررسی پیرامون روش علی بن موسیالرضا (ع) گردیده تا با تعمق در روایات تفسیری و مستندات قرآنی بهجامانده از آن حضرت گامی در راه احیاء تفسیر آن حضرت برداشته شود. از تحلیل و بررسی در روایات امام رضا (ع) میتوان برخی از مبانی نظیر جاودانگی قرآن، جهانی بودن قرآن، وحیانی بودن لفظ قرآن و … را کشف کرد. در پرتو افاضات علمی امام رضا (ع) جایگاه توجه به قرآن و تفسیر در این عصر به اوج شکوفایی خود رسیده است؛ و چهرههای برجسته مفسرین و آثار تفسیری از آن دوره در تاریخ تفسیر میدرخشد. از تأمل و واکاوی در گونهشناسی شیوههای تفسیری امام رضا (ع) میتوان روش تفسیر قرآن به قرآن، قرآن با عقل، قرآن به سنت و … را استخراج کرد؛ و توجه به روایات ایشان ما را به برخی از قواعد تفسیر نظیر قاعده ارجاع متشابه به محکم، جری و تطبیق، قاعده اصالت سیاق و … رهنمون میکند و رویکرد جامعی در کم و کیف تفسیر قرآن فراروی ما میگشاید. در انتها این مطلب بیان میشود که آنگونه که انتظار میرود روش تفسیری امام رضا (ع) در تفاسیر معاصر مورد توجه قرار نگرفته است.
کلیدواژهها: تفسیر قرآن، امام رضا (ع)، مبانی تفسیر، روشهای تفسیری.
فصول پایاننامه:
این پژوهش در پنج فصل ارائه شده است:
فصل اول: «تفسیر در عصر امام رضا (ع)»
* جایگاه تفسیر در عصر امام رضا (ع)
* معرفی مفسرین عصر امام رضا (ع)
* معرفی تفاسیر عصر امام رضا (ع)
* راویان احادیث تفسیری امام رضا (ع)
* دانش قرآنی و مقام تفسیری امام رضا (ع)
فصل دوم: «مروری بر روایات تفسیری امام رضا (ع)»
* مروری بر روایات تفسیری امام رضا (ع)
* استنادات قرآنی امام رضا (ع)
* بررسیهای مروری و تحلیلی از اقسام استنادات قرآنی (برحسب کمیت و سند)
فصل سوم: «مبانی تفسیری امام رضا (ع)»
* مبانی تفسیری
* مبنای کلامی امام رضا (ع)
فصل چهارم: «روشهای تفسیری امام رضا (ع)»
* روش تفسیر قرآن به قرآن
* روش تفسیر قرآن با سنت
* روش تفسیر قرآن با عقل
* روش تفسیر قرآن به سبک جامع
* بخش دوم: معنایابی مفردات در تفسیر
* بخش سوم: شیوههای تحلیل و تبیین معانی آیات در روش تفسیری امام رضا (ع)
* بخش چهارم: قواعد تفسیری
فصل پنجم: «بازتاب روش تفسیری امام رضا (ع) در تفاسیر معاصر»
* تفسیر مخزن العرفان
* تفسیر اطیب البیان
* تفسیر الاء الرحمن
* تفسیر المیزان
* تفسیر البیان
* تفسیر نمونه.