چکیده: امام سجاد (ع) (95 – 38 ه.ق), چهارمین پیشوای شیعیان در سالهای 61 تا 95 ه.ق بوده است. در این سالها، پس از واقعه کربلا، اختناق و فشار سیاسی بر جامعه مسلمین مستولی بود. بعلاوه ستمگریهای خاندان اموی (مانند واقعه حره) بر شدت اختناق میافزود. امام سجاد (ع) و شیعیان به پیروی از ایشان (متناسب با اوضاع زمانه) روشهای ارشادی خود را در سه محور سیاست، فرهنگ و جامعه برای حفظ و تقویت بنیادهای شیعه پیریزی و اجرا کرد. در صحنه سیاست خاندان اموی با خشونت، تکبر و یکجانبهگرایی (که حاصل اندیشههای جاهلی و تعصبات قبیلهای بود) چنان بر…