مقالات

چکیده سؤال: واقعه عاشورا، از رویدادهای مهم تاریخ مسلمانان است. شهادت فرزند خردسال امام حسین(ع)، از حوادث بزرگ آن روز به شمار می‌آید. در گزارش‌های تاریخی در مورد نام، سن و چگونگی شهادت آن، اختلاف زیادی وجود دارد؛ موضوعی که در گستره زمانی آغاز تا پایان قرن پنجم به مورد بررسی نشده است بنابراین، پرسشی که مطرح می‌شود آن است که گزارش‌های تاریخی پنج قرن نخست قمری درباره شهادت کودک امام حسین(ع) چگونه نقل شده است؟ فرضیه: علت اختلاف در نقل این حادثه، بی‌دقتی برخی تاریخ‌نویسان، اغراق‌گویی برخی دیگر و روایت آنان از یک‌دیگر بوده است. هدف: عرضه تصویری روشن…
چکیده سؤال: علویان و سادات، دولت های متعددی را در پهنه تاریخ اسلامی پدید آورده اند؛ اما بیش از آن که به عوامل موفقیت آنان در دولت سازی اسلامی – شیعی توجه شود، عوامل ناکامی آنان در این زمینه، به واکاوی رفته که حاصل آن، آثار اندکی است که در بازخوانی و ارائه علل پیروزی آن ها در پایه گذاری دولت، تولید شده است. بنابراین، با پرسشی جدید مواجهیم که عوامل موفقیت علویان و سادات در تأسیس دولت های اسلامی – شیعی در تاریخ اسلامی چیست؟ فرضیه: گمان می رود تأسیس این دولت ها توسط علویان و سادات، از رابطه…
چکیده بلوغ و ایمان از جملۀ شرایطی هستند که به اجماع فقهای امامیه و تصریح قانون در مواد 1313 ق.م. و 155 آیین دادرسی دادگاه‌های عمومی و انقلاب در امور کیفری، در صورت استناد به شهادت به‌عنوان دلیل (نه اماره) در شهود لازم هستند. لیکن: 1. با وجود تصریح فقها و تبصره 1 ماده 1210 ق.م. به سن بلوغ (پانزده سال قمری تمام بر مرد و نه سال قمری تمام بر زن)، مادۀ 1314 ق.م. با شرط کردن پانزده سالگی برای شاهد موجب ابهام در مقبولیت شهادت اناث بین نه تا پانزده ساله شده است؛ 2. در فقه، شهادت پسران…
چکیده تعارض و اختلاف در میان انسان‌ها واقعیتی غیر قابل انکار است. گاه تنش‌های برآمده از این اختلافات می‌تواند پی‌آمدهای زیان‌باری به همراه آورد که اگر درست مدیریت نشوند جامعه را با بحران مواجه خواهند کرد. امروزه اندیش‌مندان علم مدیریت، با اهمیت دادن به این مسأله، به چگونگی مدیریت تعارض‌ها می پردازند اما پیش از این، پیامبر اکرم(ص) نشان دادند که می‌توان با کاربست تکنیک‌هایی به مدیریت تعارض در جامعه همت گماشت. پیش‌گیری، بخشی از این مدیریت است، جایگاه پیش‌گیری و تکنیک‌های استفاده شده توسط پیامبر اکرم(ص) در بخش پیش‌گیری از بروز اختلاف و تنش در مدینة النبی سؤال اصلی…
چکیده شهادت و صداقت از جمله مفاهیم والای انسانی هستند که آیات و روایات بسیاری را به خود اختصاص داده اند. در فرهنگ دینی، صداقت یکی از سپرهای پولادین برای حفظ دین معرفی گردیده است. “شهید” در لغت دارای معانی بسیاری است از جمله “حضور”، “گواه”، “الگو” و…. در اصطلاح کسی را شهید می گویند که در راه حق کشته شده، و همه چیز خود را در راه رضای الهی قربانی کرده است. قرآن کریم مقام و ارزش ویژه ای برای کسی که در این راه قدم گذاشته است قائل است. معصومین نیز سخنان فراوانی را در مورد فضیلت شهادت…
چکیده: موضوع شهید و شهادت، در عرفان اسلامی، موضوعی است تازه و هنوز به طور مستقل و جامع، درباره آن، تحقیقی صورت نگرفته است. با آن كه در شریعت مقدس اسلام، جایگاه شهادت و شهید، به خوبی روشن و آشكار است و آیه و حدیث فراوانی در این زمینه وجود دارد؛ اما در عرفان اسلامی تنها جمله هایی كوتاه، به صورت جسته و گریخته، در لابه لای متون عرفانی و كتاب های صوفیه یافت می شود كه به مفهوم شهادت باز می گردد. در این مقاله، سعی بر آن است كه پس از روشن كردن جایگاه شهادت و شهید در…
چکیده: از دیدگاه علامه طباطبایی توحید، امری فطری است و این مسئله در‌ آیات و روایات مورد تأکید قرار گرفته است. ایشان دیدگاه قرآن درباره توحید را وحدت غیر عددی خداوند تفسیر نموده و در این مورد به آیات و روایات متعددی استناد می‌کند و با اشاره به آیه‌ای که احاطه علمی به خداوند را نفی می‌کند، مقام ذات الهی را بالاتر از هر بیانی می‌شمارد. همچنین آیاتی را که در آن خداوند به صفت وحدت قهار توصیف شده و آیاتی که در آن ها از هر توصیف جز توصیف عباد مخلَصش منزه دانسته شده است را بر اساس نامحدود…
چکیده کتاب کافی از مهم‌ترین جوامعِ حدیث شیعه به شمار می‌رود. شیعیان همواره در طول تاریخ این اثر حدیثی را مجموعه‌ای معتبر از روایات صادقین (ع) تلقی کرده‌اند. بر این پایه جا دارد اسباب و علل این منزلت و جایگاه مهم برای اثر فوق مطالعه شود. بی‌تردید از مهم‌ترین اسباب و علل این توجه گسترده، نحوۀ خاص گزینشی است که مؤلف اثر محمد بن یعقوب کلینی برای فراهم آوردن روایات آن به کار بسته است. بناست که در این مطالعه با مرور نمونه‌هایی از روایات این کتاب و هم، بازخوانی نگرش عالمان متأخرتر به اثر، نحوۀ گزینش کلینی را بازشناسیم…
چکیده در بازتابی که از شخصیت حضرت ابراهیم خلیل (ع) به‌عنوان شخصیتی محوری در منابع ادیان ابراهیمی دیده می‌شود دوره زندگی ابراهیم (ع) در موطن پدری بسیار پیش از دوره زندگی‌اش در شام مورد توجه قرآن و منابع اسلامی بوده است و این در حالی است که در منابع یهودی و مسیحی تنها در متون محدودی پرداخت به آن دیده می‌شود. از آنجا که قصص مربوط به آغاز دعوت ابراهیم (ع) در منابع هر سه دین به‌صورت پراکنده و گسیخته نقل‌ شده‌اند. در مقاله حاضر این قصص نخست به‌صورت قطعات داستانی مطالعه شده‌اند بدون آنکه روند روایت شناختی در آن…
چکیده آنچه تاکنون در حوزه مطالعات تاریخ اسلام و حوادث قرن اول هجری و به خصوص دوران حکومت امیرالمومنین (ع) مطرح شده، بیشتر تبیین تاریخی حوادث بوده که موجب شده است بسیاری از جوانب فرهنگی و اجتماعی آن وقایع مغفول مانده و تنها به گزارشی شرح حالی از روند وقایع اکتفا شود. به نظر می رسد آنچه امروزه می تواند راه گشای فهم بسیاری از وقایع آن دوران باشد، تبیین دیدگاه ها و مبانی نظری افراد شاخص و مطرح اعم از موافقین و مخالفین با دولت حق از خِلال کلام و گفتار ایشان باشد. چرا که زبان آدمی، معرّف شخصیت…
چکیده دوگانۀ غیبت ـ امام قائم در تاریخ روایت نگاری‌های صدر اسلام همواره به عنوان یک گفتمان رایج در میان مسلمانان از هر طبقه در زندگی فردی و اجتماعی بروز داشته است. انگاره‌شناسی‌های گفتمانی صورت گرفته حاکی از آن است که این تفکر در روایت‌نگاری‌های صدر اسلام در منابع اهل سنت و شیعه بروز جدی دارد و در میان طبقات مختلف مردم، آن را به یک گفتمان غالب، مبدل ساخته است. دوگانه غیبت ـ امام قائم از جمله موضوعاتی است که در عصر حضور معصومان «علیهم‌ السلام» مورد توجه مسلمانان، به‌عنوان یک گفتمان و به‌ طور خاص در نظرگاه شیعیان…
چکیده اباصلت عبدالسلام بن صالح هروی (ح 160-236) در شمار محدثان مشهوری است که از امام رضا و امام جواد (علیهما السلام) حدیث نقل کرده است. واکاوی جنبه‌های مختلف زندگانی و شخصیت او، مانند بیان روابطش با امام رضا (ع) اندیشه‌های کلامی و به­ ویژه اختلاف نظرها بر سر مذهبش و نیز وثاقت او نزد علمای فریقین، خاصه با تکیه بر نظر دانشمندان رجال­ شناس سنی و شیعه، و همچنین اختلافات درباره محل مزار وی برعهده این نوشتار است. در این پژوهش، با استناد به منابع معتبر نشان داده ­شده که اباصلت در شمار آن دسته از محدثانی بوده که…
خروج از نسخه موبایل