مقالات

چکیده خوارج اندیشه‌ای خودخواسته و منسجم درباره جامعه نداشته‌اند، ولی برخی از باورهای دینی و اخلاقی آنها آثار عمیقی بر صورت‌بندی رفتار ایشان در عرصه‌های اجتماعی داشته است. رویکرد اجتماعی خوارج را می‌توان هم در خاستگاه‌ فرهنگی و شخصیتی و پیوندشان با طبقۀ قاریان، و زمینه‌های بدوی و عربیِ آنها جست‌وجو کرد، و هم می‌توان آن را در اصول عقیدتی و قواعد رفتاری و اخلاقی خوارج مانند اصل «خودبینیِ دینی و گسست میان “من” و “دیگری” در جامعۀ مسلمین»، اصل «عدم تبعیض ایمان (کلی و نه کل‌ بودن ایمان)»، اصل «سادگی و صراحت»، اصل «گریز از دنیا»، و اصل «تعمیم…

چکیده ابو اسحاق ابراهیم بن نوبخت از متکلم فیلسوفانی است که درباره تاریخ زندگانی او اختلاف ‌نظر بسیار است. در این مقاله، با شواهد گوناگونی نشان داده می‌شود که نوبختی اندیشمند معاصر سید مرتضی و ابوالحسین بصری است. همچنین تلاش می‌شود با مقایسه آرای او با سید مرتضی از متکلمان متقدم و نیز علامه حلّی از متکلمان متأخر، تأثیرگذاری‌های کلامی ایشان بر مباحث کلامی به‌ویژه مباحث متأخران و نیز اهمیت و جایگاه تاریخی ـ علمی او با دقت بیشتری بررسی گردد. کلیدواژه‌ها: نوبختی؛ الیاقوت فی علم الکلام؛ سید مرتضی؛ علامه حلّی.

چکیده نوشتار حاضر از دیدگاه امیرالمؤمنین علی(ع) به ابعاد مختلف شخصیتی پیامبر اکرم (ص) می‌پردازد. در این نوشتار با روش توصیفی شخصیت پیامبر اکرم(ص) از دیدگاه امیرالمؤمنین علی(ع) – کسی که نزدیک‌ترین فرد به رسول اسلام(ص) و برجسته‌ترین شاگرد مکتب او است – مورد بررسی قرارگرفته است و نتیجه به‌دست‌آمده این است که امیرالمؤمنین علی(ع) پیامبر اسلام(ص) را فردی معرفی می‌کند که دارای یک شخصیت فوق‌العاده فردی و اجتماعی است که بهترین الگو است؛ و باید این‌طور باشد زیرا از دیدگاه امیرالمؤمنین علی(ع)، پیامبر(ص) برای اینکه بتواند به‌خوبی وظیفه هدایت امت را به انجام برساند باید از خصوصیات و شخصیت…

چکیده: حکومت‌ها برای راضی نگاه داشتن مردم در پی آن بوده‌اند تا دست حداقل‌هایی را برای آن‌ها یا برای برخی از آن‌ها فراهم کنند، اگر چه میزان دخالت حکومت‌ها در این امر تفاوت می‌کرده است. این مطالعه به بررسی دیدگاه‌های رفاهی علی بن ابی طالب به عنوان کسی که حکومت داری‌اش سرمشق و الهام بخش ایرانیان است می‌پردازد. برای این منظور از روش تحلیل محتوا استفاده گردیده است. تحلیل محتوای مضمونی کل نهج‌البلاغه با مقوله رفاه و گزارش یافته‌ها به صورت جداول فراوانی و تحلیل یافته‌ها به صورت کیفی انجام شده است. زیر مقوله‌های رفاهی به دست آمده به صورت…

چکیده: رابطه اخلاق و اقتصاد از موضوع های مورد بررسی در بحث های امروزین علوم انسانی است. از یک منظر، قائلان به لزوم جدایی اقتصاد از اخلاق بر این نکته تاکید دارند که اقتصاد از آنجا که به دنبال فراهم نمودن امکانات برای رفع محدودیت ها و ارتقاء سطح زندگی افراد است، امری اخلاقی است که دست نامرئی بازار آن را هدایت می کند. اما از منظری دیگر و با تاکید بر پیامدهای منفی ناشی از سیاست های اقتصادی، این باور وجود دارد که مداخله دولت برای اخلاقی کردن اقتصاد امری ضروری است و شکل گیری و توسعه دولت های…

چكیده: تأمین اجتماعی، یكی از موضوعات كلان نظام‌های اقتصادی معاصر است. در اكثر كشورهای پیشرفته، بین یك چهارم تا یك سوم تولید ناخالص ملی و بخش اعظم بودجه دولت به این امر اختصاص دارد. با این حال، الگوهای رایج تأمین اجتماعی، كه عمدتا در بستر مبانی مكتبی و شرایط تاریخی جوامع سرمایه‌داری شكل گرفته‌اند، با مشكلات فراوانی از جمله در ناحیه تأمین منابع مالی مواجه گردیده‌اند. این مقاله با روش تحلیلی – توصیفی، به بررسی ویژگی‌های الگوی مطلوب تأمین اجتماعی اسلامی در مقایسه با الگوهای تامین اجتماعی معاصر می‌پردازد. بنا به فرضیه مقاله، تحقق اهداف تأمین اجتماعی در رهیافت اسلامی…

چکیده: این مقاله تحقیقی، با هدف بررسی گفتمان رفاهی در دوران سازندگی، به بررسی خصوصیات و عناصر اصلی ساخت گفتمان های رفاهی در سخنان رئیس جمهوری در دوره ۱۳۷۶-۱۳۶۸ (موسوم به دوران سازندگی) پرداخته است تا ضمن بازشناسی و معرفی ویژگی‌های گفتمانی این دوره، تفسیر و بازشناسی معنا کاوانه‌ای از گفتمان رفاهی در بستر تاریخی – اجتماعی آن ارائه نماید. اهمیت این تحقیق از آنجا ناشی می شود که دسترسی به رفاه اجتماعی، یکی از دغدغه های مشترک شهروندان و دولت ها و معمولا یکی از ملاک های موفقیت هر دولت در میزان توانایی آن در افزایش سطح بهزیستی و…

چکیده: عفاف، آموزه ضروری اسلام و مصونیت بخش فرد و جامعه از آسیب های مادی و صدمات روحی است. مکتب قرآن به رعایت قوانینی خاص در سه بعد مهم عفاف (پوشش، رفتار و کلام) تاکید دارد. حضرت زهرا(س) در جایگاه انسانی مسلمان، فرزند نبی و حاکم اسلام، در طول حیات خویش بانویی عفیفه در هر سه بعد بود. از نظر پوشش، در اجتماع بر روی لباس ها، مقنعه (روسری) و بر روی مقنعه، چادری بلند داشت. همراهان زن ایشان را برای نقش آفرینی سیاسی تا مسند حکومت مشایعت می کردند. در منزل هنگام روبه رو شدن با مرد نابینا نیز…

چکیده: هدف پژوهش حاضر بررسی مقررات روابط اجتماعی زنان با مردان از نظر قرآن و سنت است. این پژوهش به روش توصیفی – استدلالی انجام شده است. یافته های پژوهش نشان می دهد که اسلام، مقررات و قوانینی برای شرکت در اجتماع وضع کرده است که رعایت آنها الزامی است. یکی از این دستورالعمل ها، پوشش است. زن به غیر از وجه و کفین، باید بدن خود را از نامحرم بپوشاند و بدون ضرورت، از حضور در محیط های مختلط بپرهیزد و از خلوت کردن با نامحرم اجتناب کند. کلیدواژه ها :عفت، حریم، حیا، زن، مرد، حضور اجتماعی

چکیده شیعه امامیه که یکی از جریان‌های جدی در دین اسلام است، به عنوان یک مذهب اسلامی و با توجه به حجم تولیدات اندیشه‌ای، از جایگاه مهمی برخوردار است. در این زمینه حضور امامان شیعه طی 250 سال، بر تولید گسترده و عمیق اندیشه این مذهب، تأثیر شگرفی گذارده است. از طرفی با توجه به جایگاه این مذهب، نحوه تعامل آن با مذاهب دیگر اسلام بر کیفیت مناسبات و همبستگی اجتماعی جهان اسلام بسیار مؤثر است. از این رو در این نوشتار ارتباط شیعیان با اهل‌‌سنت و غالیان به مثابه‌ دو فرقه مذهبی از منظر نشانه شناختی فرهنگی در حوزه…

چکیده هم‌‌زمان با شروع دعوت در عراق، رهبران مرکزی دعوت، اندکی پس از سال 260 ق داعیانی را به جبال، خراسان، آذربایجان و … فرستادند. دعوت اسماعیلی با فعالیت داعیان برجسته‌‌ای چون ابوحاتم رازی، ابویعقوب سجستانی و مؤیدالدین شیرازی، موفقیت‌های چشمگیری در نقاط مختلف به ویژه ایران به دست آورد و حتی با وجود مخالفت‌های شدید خلافت عباسی و حکومت‌های سنی سامانیان، غزنویان و سلجوقیان، جنبش اسماعیلیان در ایران متوقف نشد. با مرگ مستنصر و اختلاف و درگیری‌های اسماعیلیان فاطمی مصر بر سر جانشینی، نهضت اسماعیلیان به دو شاخه تقسیم شد. اهتمام ویژه اسماعیلیان به نشر و توسعه نهضت در…