مقالات

چکیده همان‌‌گونه که اندیشمندان بزرگ اسلامی، اعم از دانشمندان امامیه و عالمان اهل سنت، بر این حقیقت اذعان کرده‌‌اند، امیرمؤمنان(ع) در تمامی علوم اسلامی از جمله صرف و نحو، بلاغت، فقه، علوم قرآن و حدیث، اخلاق و دانش کلام و حکمت الهی و عرفان اسلامی،… سرآمد همگان در طول تاریخ بوده است. دانش اخلاق را علم و فنی تعریف کرده‌‌اند که در آن از شناخت خیر و شر بحث می‌‌شود تا انسان به انتخاب خیر ملزم شود. این دانش سرنوشت‌‌ساز دربین سایر دانش‌‌های دیگر اهمیت والایی دارد و بر این اساس، بررسی آن، حساسیت و اهمیت ویژه‌‌ای می‌‌یابد. در این…

چکیده: نویسنده در این مقاله كه بیان توصیفی ـ تحلیلی و روش كتابخانه ای انجام گرفته، در بررسی رسم دعا از منظر كلام خدا، در یك استقرای قرآنی ثابت نموده كه سبك و سیاق ادعیه قرآنی از چنان لطافت هایی برخوردار است كه حتی در موازنه با ادعیه غیر قرآنی و از سوی اولیای خدا بی نظیر است. حاصل مقاله پیش روی این شد كه به طرز شگفت انگیزی افتتاح دعاهای قرآنی با دعاهای غیر قرآنی تفاوت معناداری دارد، لذا در صحت و قوت برخی دعاهای غیر قرآنی كه خداوند (برخلاف شان ربوبی و احاطه قیومی) با ادات مصوت و…

چکیده دائرة‌المعار‌ف‌ اسلام را اصلی‌ترین منبع اسلام‌ شناسی در مغرب‌ زمین می‌شناسند؛ اما مقالات این مجموعه و تصویر ارائه‌‌شده از اسلام در آن، نیازمند نقد و بررسی است. بسیاری از این تصاویر، حاصل کج‌‌فهمی مظاهر مادی و معنوی اسلام و برخی نیز متعمدانه و از روی سو‌گیری است. در مقالۀ [امام] علی‌بن‌‌ابی‌طالب[(ع)] از رابرت‌ گلیو در چاپ ‌سوم این دایرة‌المعارف، به‌رغم بهره‌گیری از منابع شیعی و بررسی‌های همدلانه، برخی از نکات مهم مسکوت گذاشته شده و گاهی نیز در برداشت‌ها و تحلیل‌ها به خطا رفته است. کلیدواژه‌ها: امام علی‌بن‌‌ابی‌طالب(ع)؛ رابرت‌ گلیو؛ دایرة‌المعارف اسلام

چکیده: ادعیه ماثور از گنجینه های معنوی و میراث فرهنگی شیعه است كه در بنیان‌های اعتقادی و زیرساخت‌های فرهنگی اندیشه شیعی و در تقویت اركان ایمانی و تحكیم پایه های معرفتی انسان نقش شایسته و موثر دارد. یكی از این دعاها، دعای استفتاح معروف به ام داوود است كه به خواندن این دعا، به همراه اعمال ویژه آن در نیمه ماه رجب توصیه شده است. این دعا را بزرگانی چون شیخ طوسی، ابن طاووس و علامه مجلسی از نظر تاثیر برای رسیدن به حاجت و رفع گرفتاری و برطرف شدن ظلم و ستم، معتبر دانسته اند. در این نوشتار كه…

چکیده از منظر شیعه، انتخاب امام بر اساس نص الهی است؛ که بر این مطلب، آیات قرآن و روایات بسیاری از جمله خطبه‌‌هایی از نهج‌‌البلاغه دلالت دارد. از سوی دیگر، برخی متقدمین از اهل سنت انتخاب امام را مبتنی بر بیعت نهاده‌‌اند و منکر اصل نص هستند. از معاصران نیز ضمن اعتقاد به نص الهی در امامت، تحقق و تنجیز آن را در بعد سیاسی و اجتماعی، منوط به بیعت و رأی مردم قلمداد کرده‌‌اند. محور استدلال مخالفان نص، گاه بیعت و اجماع صحابه پس از رحلت رسول خدا(ص) بر خلافت ابوبکر، و یا موضعگیری خاص امام علی(ع) و استنکاف…

متن اشاره: دعا یکی از جنبه‏‌های مهم و مشترک ادیان است که نمایان‏گر احساسات و طرز تلقی آدمی نسبت به موجود یا موجودات الوهی و مجرد است. امروزه مطالعات عمومی درباره دعا هنوز ابتدایی و خام است. تمایز سه‏ گانه دعا به عنوان «متن»، «عمل» و «موضوع» راه را برای مطالعه عمومی درباره دعا باز کرده، می‏تواند سودمند افتد. دعا به عنوان متن، مجموعه‌‏ای از کلماتی است که بشر به واسطه آنها با یک ذات مجرد ارتباط برقرار می‏کند، مانند دعای خداوند در مسیحیت و دعاهای نماز در اسلام. دعا به عنوان عمل نه ‏تنها دربردارنده کلمات ابراز شده است…

چکیده برخی از مباحثی که مدت هاست به عنوان اصولی بدیهی در مکتب شیخی معرفی می گردند، در اصل مباحثی فراگیر در اندیشه ی تمام شیخی ها نیستند، بلکه تنها متعلق به اندیشه ی یکی از شاخه های مکتب شیخی، یعنی شاخه ی کرمان اند که، چون به حق پرکارترین شاخه ی شیخی ها بوده اند، اکثر محققان از طریق آثار ایشان با دیدگاه های فکری شیخیه آشنا شده و متعاقباً تمامی آن دیدگاه ها را اصیل تصور نموده اند. در صورتی که حقیقت چنین نیست و تعالیمی چون اصل معرفت به رکن رابع، نظریه ی ناطق واحد، و حتّی…

چکیده فارسی: این نوشتار در صدد تبیین جایگاه معنایی «دعا» در قرآن به شیوه معناشناسی توصیفی است. معناشناسی توصیفی، ارتباط واژه دعا را با کلمات مرتبط با آن در قرآن بررسی می کند. در کاربرد وحیانی، واژه هایی مانند: طلب، ندا، استغاثه، تضرع، عبادت، استغفار و … با دعا ارتباط معنایی دارند. از نتایج مهم ترسیم میدان های معنایی دعا، آشکار شدن پیوند معنایی عمیق دعا با سایر واژه های مرتبط با آن در قرآن است. این پیوندها باعث شده تا این واژه کاملا تحت تاثیر کلمات مجاور و نظام معنایی مستقر در آن قرار گیرد. در این مقاله با…

متن در شماره قبل «انواع اجابت دعا» مورد بررسى قرار گرفت‏ و در مقاله حاضر به «موانع استجابت‏» میپردازیم. براى تحقق هر کارى گذشته از وجود اسباب، نبودن مانع نیز لازم است و تنها در این صورت پیدایش آن کار ضرورى خواهد بود. براى مثال؛ رویش بذر سالم در دل خاک مرطوب مشروط به این است که آفتاب سوزان ‏یا سرماى شدید بر سر راه بذر آن قرار نگیرد. در دعا نیز باید به موانع توجه داشت و آنها را از سر راه برداشت. برخى از موانع عبارتند از: 1. تنافى با سنت‌هاى آفرینش خواسته‌‏اى که در دعا عرضه میشود،…

چکیده: محمد بن ابوبکر از معدود چهره های شاخص در تاریخ فرهنگ اسلامی است که اصالت و شرافت خاندانی و ایمانی را توامان در خود جمع کرده بود. از یک سو، پیوند نسبی او با ابوبکر، و از سوی دیگر، پیوند ولایی او با امام علی (ع) موجب شد که چهره وی در منابع شیعی و سنی بازتاب های مختلف یابد. چرایی بازتاب متفاوت چهره محمد بن ابوبکر در منابع فریقین، عمده ترین مساله ای است که این مقاله می کوشد با توسل به روش توصیفی – تحلیلی، به ایضاح آن همت گمارد و نشان دهد که تاریخ نگاری اسلامی،…

چکیده: در این نوشتار ابتدا علت نیاز به دعا که: 1. پاسخ به نیاز فطری انسان به پرستش؛ 2. دوری از تکبر و خودبینی؛ 3. تجلی قدرت شگفت انگیز آرزو و اراده انسانی و در دست داشتن کلیدهای خزائن الهی است، بیان شده و سپس به این مهم پرداخته شده که راه مدیریت و کنترل این قدرت اعجاب انگیز و راه تحقق آرزوهای ما چیست؟ که از خدا خودش را بخواهیم و سعادت همه را بخواهیم و تنگ و محدود طلب نکنیم. به دنبال پاسخ به همین سوال شرایط استجابت دعا مورد بررسی قرار گرفته است. ابتدا عوامل درونی استجابت…

چکیده: زبان دعا از عناصر مشترک و مهم همه انسان ها و فرهنگ ها است و جایگاه ویژه ای در فرهنگ شیعی دارد. این زبان منشا فطری و تاریخی به قدمت تاریخ انسان دارد و ترجمان دعای حقیقی بوده و ارتباط خاصی بین فقیر محض و غنی مطلق، خداوند متعال، برقرار می کند. حقیقت زبان دعا ویژگی هایی به این زبان بخشیده است که آن را از سایر زبان ها ممتاز کرده و به زبان عرفان نزدیک می کند. در این مقاله حقیقت زبان دعا مورد تحلیل قرار گرفته و ضمن بهره فراوان از ادعیه پیشوایان دین اسلام به ویژه…