مقالات

چکیده اندیشه مهدویت، به منزله چراغی فراراه شیعه در عصر غیبت است. افزون بر این، طرح این اندیشه از سوی پیامبر و امامان شیعه، متناسب با شرایط اجتماعی و معضلات پیشاروی بوده است. یافتن اجزای این طرح در کلمات هر یک از معصومان(ع) می تواند روشنی بخش شرایط و مشکلات عصر صدور باشد و طرح کلی امامان شیعه را برای عصر غیبت مشخص کند. این پژوهش، برای دستیابی به طرح اندیشه مهدویت، به بررسی مستقیم کلماتی پرداخته که از هر یک از معصومان بر جای مانده است. تحلیل محتوایی این جملات با توجه به شرایط صدور و همچنین دسته بندی…

چکیده دائرة المعارف اسلام اصلی‌ترین منبع اسلام شناسی در مغرب زمین شناخته می‌شود؛ اما مقالات این مجموعه و تصویر ارائه شده از اسلام در آن نیازمند نقد و بررسی است. در این مقاله ضمن آشنایی با ژوزف الیاش و آثار او، به بررسی و نقد مدخل [امام] حسن عسکری(ع)، تنها مقاله وی در دائرة المعارف اسلام می‌پردازیم. کلیدواژه‌ها: امام حسن عسکری(ع)، ژوزف الیاش، دائرة المعارف اسلام.

چکیده یکی از راه‌‌های ارتباط هادیان الهی با عالم ملکوت، تحدیث (گفتگوی انسان با ملائکه) است و شامل فردی می‌‌شود که دارای مقام نبوت نیست، ولی برای هدایت امت در بین مردم حضور دارد. در روایات از لغات مختلفی در بیان این مقام و کیفیت آن سخن به میان آمده است و برخی از این لغات در کیفیت تحدیث کاربرد یافته که از الفاظ جانشین واژه تحدیث محسوب می‌‌شوند و عبارت از قذف، نکت، قرع، نقر و وقر و برخی دیگر چون وحی و الهام، از الفاظ و معانی همنشین تحدیث هستند که در بیان مقام تحدیث کاربرد یافته‌‌اند. در…

چکیده ابن­ قولویه از محدثان قمی در سدۀ چهارم بوده که سال­‌های پایانی عمر خود را در بغداد سپری کرده است و محدثان و عالمان بزرگی همچون غضائری و شیخ مفید از او بهره برده ­اند؛ اما اکنون از آثار و آراء وی نشان کمی در دست است. میزان تأثیرگذاری ابن‌قولویه بر حدیث بغداد را می­­ توان در دو کتاب رجالی فهرست ­نگاری شیعه، الرجال نجاشی و الفهرست طوسی نشان داد. پنجاه و دو راوی صاحب کتاب در این دو منبع، به واسطۀ ابن­ قولویه معرفی و طریق داده شده ­اند که چهل راوی را تنها ابن­ قولویه در الرجال…

چکیده از ماجرای مشهور سپاه اسامه دو روایت در دست گرفته است : روایت مورخان سده های اول هجری (واقدی، ابن سعد، ابن هشام، یعقوبی، بلاذری، طبری) و روایت متکلمان شیعه که عمدتا توسط شیخ مفید در کتاب الارشاد بیان شده است. مورخان مذکور با در نظر گرفتن حوادث قبل و همزمان با این رخداد آن را گزارش کرده اند، ولی روایت و تحلیل شیخ مفید از این ماجرا با توجه به پیامدهای آن (از نظر شیخ) صورت پذیرفته است و می توان آن را تبیین و تحلیلی ناظر به نتیجه و غایت آن قلمداد کرد. روایت مورخان مذکور، با…

چکیده نظریه اعتدال یکی از انواع نظریات اخلاق فضیلت است که نظریه‌پردازان اصلی آن در یونان باستان افلاطون و ارسطو بودند. این نظریه به خاطر سازگاری با متون دین اسلام، نزد فیلسوفان و علمای اخلاق اسلامی رواج زیادی یافت. به نحوی که اغلب حکمای اسلامی چون فارابی، ابن سینا، مسکویه، خواجه نصیر طوسی و ملاصدرا تابع این نظریه‌اند. هسته اصلی نظریه اعتدال قاعده اعتدال است که بر اساس آن فضیلت اخلاقی به اعتدال و میانه‌روی تعریف شده و همه فضایل اخلاقی به لحاظ وجودی مابین دو رذیلت افراط و تفریط در نظر گرفته می‌شوند. لذا توصیه عملی این نظریه رعایت…

چکیده: در مناجات تائبین و سایر مناجات ها و دعاها و نیز در قرآن (۱) تعابیری به کار رفته که از آنها استظهار می شود که معصومین «علیهم ‏السلام» مرتکب گناه شده اند. اکنون با توجه به اعتقاد ما به عصمت پیامبران الاهی و از جمله پیامبر خاتم «صلی‏ الله ‏علیه ‏و ‏آله» و ائمه معصومین «علیهم‏ السلام» و فاطمه زهرا «علیها السلام» و با توجه به این باور که آنان از بدو تولد معصوم بودند و هیچ گناهی از آنها سرنزده و حتی بسیاری برآنند که ترک اولی نیز نداشته اند، این سؤال اساسی مطرح می شود که چرا…

چکیده خانواده همیشه و همه جا و در بین تمامی جوامع بشری به عنوان اساسی‌ترین نهاد اجتماعی زیربنای جوامع و منشاء فرهنگ‌ها، تمدّن‌ها و تاریخ بشر بوده است. پرداختن به این بنای مقدّس بنیادین و حمایت و هدایت آن به جایگاه واقعی و متعالی‌ خود، همواره سبب اصلاح خانواده بزرگ انسانی و غفلت از آن موجب دور شدن بشر از حیات حقیقی و سقوط به ورطه هلاکت و ضلالت بوده است. انسان‌ها در زندگی خود، از دیگران تأثیر می‌پذیرند و بر آنها تأثیر می‌گذارند. در یک خانواده، از والدین گرفته تا فرزندان، در شکل‌گیری شخصیّت و خُلق و خوی یکدیگر…

چکیده امروزه در مباحث ژئوکالچر، پرداختن به تحرکات و اجتماعات بزرگ و اثرگذار به عنوان یکی از جلوه‌های پرستیژ ژئوپلیتیکی، اهمیت مطالعاتی فزاینده‌ای یافته است. در میان شیعیان، زیارت از مناسک و شعائر بسیار مهم دینی است و در متون روایی شیعه تاکید زیادی بر آن شده است. اما وقتی روی زیارت کربلا تکیه می‌شود، مسئله صرفاً جنبه فردی و معنوی ندارد و با توجه به عقب سیاسی-هویتی واقعه عاشورا، کارکردهای سیاسی-اجتماعی این زیارت پررنگ‌تر می‌شود. در این میان بر زیارت اربعین بیش از دیگر روزها تأکید شده و اربعین از‌ این‌ منظر، صرفاً یک آیین مذهبی و درون‌ دینی…