مقالات

چکیده شومی ایام با واژه «نحس» فقط در دو جای قرآن – آن هم با اشارات سربسته و مجمل – ذکر شده؛ اما در روایات بسیاری مطرح گردیده است. در این مقاله، به روش توصیفی – اسنادی با رویکردی تحلیلی سعی شده – هر چند به صورت گذرا – برخی از این احادیث بررسی و اقسام مختلف آنها مورد مطالعه قرار گیرد و چنین نتیجه می گیرد که صرف نظر از روایات ساختگی و احادیث ضعیف، بقیه به اغراض مختلف صادر گردیده اند؛ گاه برای تحکیم تقوا و تقویت روح دینی است به طوری که روگردانی از آنها نوعی هتک…

چکیده: نماز پرکاربردترین واجب عبادی در آیات قرآن و بهترین وسیله تقرب به درگاه الهی است که ظاهر و باطن و بلکه بطون تو در تویی دارد و افزون بر احکام و آداب ظاهری، تشریع یکایک اجزای آن از فلسفه خاص و اسرار ویژه ای برخوردار است. این مقاله با هدف پژوهش در روایات رضوی، احادیث صادر شده از آن حضرت در خصوص اسرار نماز را گردآوری کرده و با بهره گیری از نظرات شارحان حدیث، عارفان و نگارندگان کتاب های اسرار الصلاه و با ژرف اندیشی در مضامین روایات به ویژه تحلیل «الصلاه لها اربعه آلاف باب» به این…

چکیده زیبایی بخشیدن به روح و معنویت، خواست همیشگی انسان است و بی گمان، در فرهنگ اسلامی و قرآن کریم، این زیبائی به طور پیوسته برای مسلمانان، به صورت نماز ترسیم شده است، هیچ یک از اعمال عبادی، به اندازه نماز، از چنین ظرفیتی برخوردار نیست. زیرا، تمام وجود انسان را، از جهات بدنی و ظاهری گرفته تا جهات ذهنی، قلبی، باطنی و معنوی، در خدمت خدا قرار می دهد، تا وجودی الهی شود. به همین سبب، پس از معرفت خدا، نماز، بهترین عمل خوانده شده است. در قرآن و حدیث، به هیچ عمل عبادی، مانند نماز اهمیت داده نشده…

چکیده: حدیث كه یكی از منابع مهم و ارزشمند برای دستیابی به دین الهی است از بدو پیدایش خود تا به امروز با آسیب های متعددی چون جعل، از بین رفتن، نقل به معنا، تقطیع، تصحیف و اشتباهات نساخ روبه رو بوده است. با وجود اهمیت عین الفاظ و عبارات و ترتیب دعاها و اذكار و اوراد، حتی آنها نیز از گزند این آسیب ها در امان نمانده اند؛ از آنجا كه لازم است حتی المقدور ادعیه و اذكار به همان صورتی كه از معصوم «علیه السلام» صادر شده است خوانده شوند تصحیح این متون ضرورت می یابد. در این…

چکیده حرکت اخباری‌گری، صورت‌بندی مجددی از طریقه محدثان بود که توسط محمدامین استرآبادی در سده یازدهم آغاز شد. این حرکت حدود یک و نیم سده بر سرزمین‌های شیعی سایه گستراند. درباره توفیقات این جریان در ایران و عراق معمولاً بیش از اندازه اغراق شده است، گویی در تمامی این یک و نیم سده مجتهدی در ایران و عراق باقی نمانده بود. شخصیت محوریِ عالمِ شیعی در سده دوازدهم علامه مجلسی و مکتب اوست. شهرتِ او به حدی است که اصولیان سده دوازدهم متأثر از مکتب حدیثی مجلسی هستند. گذار از مکتب افراطی استرآبادی به طریقه وسطای علامه مجلسی، راه را…

چکیده بعثت رسول اکرم(ص) به ارائه گفتمان توحیدی انجامید که در اساس و بنیان با گفتمان بت­ پرستی رایج و هژمونی‌ شده در جامعه عرب قبل از اسلام متفاوت بود. عدم سنخیت و همگرایی گفتمان‌های مذکور در جامعه مکّی، زمینه­ های تقابل گفتمانی آنان را در ابعاد گفتاری و عملی بالا برد. مقاله پیش رو قصد دارد تقابل گفتمانی سران قریش با پیامبر(ص) را در شیوه­ های گفتاری مورد تحلیل قرار داده و به این پرسش ­ها پاسخ دهد که تقابل گفتمان توحیدی و بت ­پرستی در شیوه ­های گفتاری سران قریش با پیامبر(ص) چگونه بود؟ و چه تأثیری بر…

چکیده توبه به معناى بازگشت و ترگ گناه است؛ بنده‌اى که از خدا به وسیله گناه دور شده اینک قصد بازگشت و تقرب به معبود خویش را دارد. توبه عقلاً و شرعاً واجب است و امرى است اختیارى و ارادى. فرد گناهکار براى نیل به توبه، باید علاوه بر اراده بر توبه، یعنى علم و تصدیق به فایده، میل به ترک گناه و معصیت و تقرب به سوى خداى متعال را نیز داشته باشد. این میل باید نسبت به سایر امیال، از جمله انجام معصیت، قوى‌تر باشد. لازمه این کار این است که ضرر گناه و فایده توبه بر انسان…

چکیده تطوّر مفهوم امامت و پیامدهای تعاریف متفاوت از آن، یکی از چالش‌برانگیزترین مباحث کلامی و تاریخی میان متکلّمان، فقها، علمای شیعی و مورّخان است. در این پژوهش سعی می شود ضمن بهره‌گیری از اسناد تاریخی و دوری از اختلافات پر تنش و توأم با تعصّب‌ کلامی، با رویکردی تاریخی و روشمند در ابتدا به صورتی بسیار اجمالی مفهوم امامت را در قرون دوم و سوم ه.ق میان شیعیان زیدی بررسی گردد و سپس به تبیین نقش تعریف شیعیان زیدی از مسأله امامت و جایگاه، شئون و وظایف امام، در حیات سیاسی – اجتماعی این گروه پرداخته شود تا مشخّص…

«تجلّی عرفان از مناجات ماه شعبان» قسمت نهم خود فریبی و تسویف *موضوع چشمگیر در این فراز، موضوع خود فریبی و تسویف است که از حب دنیا تغذیه می شود *طبع ثانی شدن خود فریبی *جمله معروفه «حبّ الدنیا رأس کل خطیئة مقال همه پیمبران «علیهم السلام» است *راز هبوط آدمی به جهان طبیعت *عنایت خداوند متعال در ایجاد علاقه بین آدمی و حیات ارضی *با بزک و آرایش زمین به موجودات جمادی و نباتی و حیوانی که فتّان دلها گردیده، اکثر اهل زمین از نظر قرآن همانند چارپایان بارکش برای مؤمنینند *خود فریبی و تسویف، خود فراموشی، خدا فراموشی…

متن تسویف بیماری خطرناکی است که اغلب مردم به آن مبتلا هستند، ولی از آن بی­خبرند. این بیماری فکر بسیاری از بزرگان را به خود مشغول داشته است و شعرا نیز درباره آن اشعار فراوانی سروده‌­اند و از آن افسوس خورده و هشدارها داده‌­اند. امامان ما نیز از آن سخن گفته‌­اند، تا جایی که اشک و آه و ناله و ندبه برای ابتلا به آن داشته‌­اند([1]) و در ادعیه­‌ی آداب آموز خود و درخواست­‌هایشان از خداوند، خلاصی از آن را طالب شده‌­اند. به صراحت می­توان گفت: این بیماری واگیردار است و با کم­ترین بی­ توجهی مانند خوره به جان انسان…

این مقاله به بررسی مفهوم «ابلیس» از جنبه‌های مختلف در قرآن، احادیث و منابع اسلامی می‌پردازد. مطالب اصلی آن را می‌توان در دو بند زیر خلاصه کرد: 1. ماهیت و خاستگاه ابلیس: ابلیس در قرآن و احادیث به عنوان موجودی از جنس «جن» معرفی شده که از آتش آفریده شده است. در مقابل، فرشتگان از نور خلق شده‌اند. بحث مفصلی وجود دارد که آیا ابلیس قبلاً از فرشتگان بوده یا خیر؛ برخی مفسران با استناد به آیاتی مانند «إِلَّا إِبْلِيسَ كَانَ مِنَ الْجِنِّ» او را از جن می‌دانند، در حالی که برخی دیگر با توجه به خطاب عمومی فرمان سجده…

چکیده: قرآن مجید خداشناسى یهود را در كنار دیگر تعالیم، متون مقدس و شخصیت‌هاى این دین، مطرح كرده و درباره آن داورى كرده است. با اینكه قرآن اصل خداشناسى یهودى را مورد تایید قرار داده است، اما در عین حال امورى را در این باره به یهودیان نسبت داده و آنان را مورد مؤاخذه قرار داده است. قرآن مجید به یهود نسبت می‌دهد كه عزیر را پسر خدا خوانده‌اند، عالمانشان را رب خود گرفته‌اند، خود را فرزند خدا دانسته‌اند، خدا را فقیر و خود را غنی خوانده‌اند، و به خدا نسبت بُخل داده‌اند. برخی این پرسش را مطرح می‌كنند كه…