مقالات

چکیده: تحقیق درباره شخصیت‌های مهم جهان اسلام در قرن اول هجری برای نشان دادن تصویری نسبتاً واضح از اوضاع سیاسی، اجتماعی و فرهنگی آن روزگار ضروری است. با بعثت پیامبر(ص) زمینه‌ای برای بروز شایستگی‌ها و برجستگی‌های افراد قبایل فراهم گردید که توانستند در سایر تعلیمات پیامبر(ص) به رشد و کمال نائل شوند. در این میان از خاندان حنیف، سهل و برادرش عثمان از موقعیت ویژه‌ای برخوردار شدند. سهل پا به‌پای سایر صحابه در همه مراحل به‌ویژه غزوات، پیامبر را همراهی می‌کرد. بعد از رحلت پیامبر بنا به توصیه آن حضرت، سهل در کنار علی(ع) باقی ماند و در زمان خلافت…
چکیده: صعصعة بن صوحان از بنی عبد قیس و یکی از نزدیک‌ترین یاران حضرت علی(ع) بود. این قرابت تا آنجا بود که آن حضرت در موقوفات خود صعصعه را شاهد می‌گرفتند. رجالیون شیعه او را از ابدال دانسته‌اند. صعصعه همانند برادرانش زید و سیحان توانایی فوق‌العاده‌ای در امر خطابه داشت، به حدی که مورد ستایش امیر بیان حضرت علی(ع) قرار گرفت و او را خطیب شحشح و توانا خواندند. او از این توانایی در بدو حکومت ایشان نهایت بهره‌برداری را به نفع آن حضرت نمود. حضرت علی(ع) که به صعصعه اعتماد ویژه‌ای داشت، در چند نوبت او را به نمایندگی…
چکیده: از جمله نظریه‌های موهوم در باب پیدایش تشیع، نظریه پیدایش تشیع در نتیجه تلاش‌های عبدالله بن سبأ است. چندین قرن است که مخالفان تشیع این نظریه را مطرح می‌کنند. در این میان ناصر القفاری، یکی از علمای معاصر وهابیت، همین ادعا را با استناد به متون و منابع شیعه به‌گونه‌ای متمایز و متفاوت از دیگران بیان کرده است. در این مقاله به شبهه قفاری پاسخ داده شده است. این شبهه با سه دلیل رد شده است: 1. وجود دلایل معتبر بر پیدایش شیعه به همت پیامبر اسلام؛ 2. بررسی نقلی که شیعه را منتسب به عبدالله بن سبأ کرده…
چکیده: «عبدالله بن سبا» چهره‌ای مرموز و مبهم در متون تاریخى است که دربارۀ او بسیار سخن گفته‌ شده است نگاشته‌های تاریخى اهل سنت، به‌ویژه در دورۀ اخیر، او را یهودى زاده‌ای بنیان‌گذار شورش علیه عثمان و پایه‌گذار تفکر شیعی معرفی کرده‌اند در مقابل، پژوهشگران شیعى با بررسى اسناد و متون ارائه شدۀ تاریخى، شخصیت او را ساختۀ دست مخالفان شیعه برشمرده و حتى برخی وجود او را انکار کرده‌اند. بررسى منابع تاریخى و حدیثى، نادرستى هردو نظر را اثبات و معلوم می‌کند که عبدالله بن سبا، فردى افراطى و غالى در دورۀ امیرالمؤمنین بوده که طرفداران اندکى نیز داشته،…
چکیده: کتاب عبدالله بن سبأ و اساطیر اخری نوشته مرحوم سید مرتضی عسگری چنان که مولف در مقدمه چاپ چهاردهم بیان کرده نخستین بار در سال 1375 هجری در نجف سپس در 1381 در قاهره و پس از آن در سال 1388 در بیروت به چاپ رسیده…
«ابن عباس در تفاسیر دوره عباسیان» نگاشته هر برت برگ همانند دیگر آثار خاورشناسان آکنده است از اطلاعات پراکنده، و ارجاع به منابع و مصادر بسیار و صد البته با نگاهی بیرونی به آثار، ماثر و میراث کهن اسلامی. چگونگی برسنجیدن نقلهایی گونه گون در منابع مختلف با حوصله و دقت انجام شده است اما نتیجه ای که گرفته می شود چندان به صواب نیست، مقاله گاهی به نقل از دیگران تا اسطوره بودن ابن عباس پیش می رود که با روند محتوی مقاله نیز سازگار نیست، به هر حال نشر این گونه پژوهش ها برای اطلاع از چگونگی پژوهش…
چکیده: ابن عباس به دلیل دارا بودن شخصیتی ممتاز و عالی میان مسلمین از جمله افرادی است که از طفولیت مورد توجه بوده و کوچکی سنش موجب نگردیده تا به روایات او اعتنا نشود هرچند هنگام وفات رسول خدا (ص) 10 یا 13 سال سن داشته است؛ و در میان کتب هر دو فرقه (شیعه و اهل سنن) روایات زیادی در فضائل و مناقب او وارد گردیده است، هرچند در میان احادیث شیعه روایاتی بر قدح این شخصیت میابیم اما با تأمل در سیره عملی و رفتاری ابن عباس واضح و مبرهن می‌گردد که این شخصیت از مدافعان و یاران…
چکیده: نویسنده در این نوشتار به معرفى ابن عباس و جایگاه وى در تفسیر می‌پردازد. در این راستا نخست بیوگرافى ابن عباس را مطرح می‌کند آنگاه احادیث نقل‌شده در مورد وى را می‌آورد. سپس از دیدگاه‌های دانشمندان مسلمان راجع به ابن عباس سخن می‌گوید، در پایان آثار تفسیرى ابن عباس و روش تفسیرى وی را به بحث می‌گیرد.
چکیده: مرجعیّت علمی امام علی (ع)، از جمله مسائل مطرح در جامعۀ اسلامی پس از رسول خدا (ص) بوده است، به‌گونه‌ای که از دیرباز، اذهان بسیاری از محّدثان، مفسّران، متکلّمان، فقیهان و تاریخ‌نگاران را به خود معطوف نموده است. برجستگی علم امام علی (ع) تا به‌ اندازه‌ای بوده که بزرگانی از صحابه هم چون ابن عبّاس – که خود، مشهور به «حبرالأمّۀ»، «بحر»، «ترجمان القرآن»، «رئیس المفسّرین» و «فقیه العصر» است – از تربیت‌یافتگان آن حضرت بوده و به شاگردی خویش، افتخار کرده‌اند. ابن تیمیّه، رابطۀ شاگردی و استادی را میان ابن عبّاس و امام علی (ع) انکار می‌کند. این…
چکیده: پیشینۀ مفردات پژوهی قرآن کریم به سال‌ها و دهه‌های آغازین صدر اسلام باز می‌گردد. در میان صحابۀ رسول خدا (ص) پس از امام علی (ع)، عبدالله بن عباس را باید مشهورترین و برجسته‌ترین مفسّر قرآن برشمرد. با وجود شواهد و قرائن روشن و استوار در تبیین جایگاه و نقش ارزندۀ ابن عباس در تفسیر مفردات قرآن و اتکای او به منابع اصیل عربی از جمله اشعار و ضرب‌المثل‌ها، برخی همچون ایگناس گولدزیهر با طرح برخی توهّمات، اصالت میراث تفسیری ابن عباس در شرح واژگان قرآن را زیر سؤال برده و بیشتر آن را نتیجۀ پرسش‌های او از شخصی به…
چکیده: نخستین بار جان ونزبرو در کتاب مطالعات قرآنی‌اش کوشید اثبات کند که تنویر المقباس من تفسیر ابن عباس یا همان تفسیر منسوب به ابن عباس، نه حاوی آرای اصیل ابن عباس است و نه تدوین‌یافته فیروزآبادی در قرن نهم هجری. وی این اثر را همان تفسیر کلبی (م 146 ق) دانست که به گمان وی در اواخر قرن دوم هجری تدوین‌ یافته است. بعدها شاگرد وی، اندرو ریپین با بررسی نسخ خطی موجود از این اثر، نشان داد که این کتاب در واقع چیزی جز تفسیر الواضح نوشته دینوری در اواخر قرن سوم یا اوایل قرن چهارم نیست که…
چکیده: ابن عباس از چهره هایی است که در زندگانی وی علامت های استفهام بسیاری وجود دارد و تا کنون تحقیق جامعی که پاسخگوی به این سوال‌ها باشد مخصوصاً در زبان فارسی موجود نبوده است. آقای دکتر سید محمد باقر حجتی دانشیار و مدیر گروه فرهنگ عربی و علوم قرآنی که در موضوعات قرآنی و تفسیر مطالعات گسترده ای دارند، خلاصه ی تحقیقات خود را که با الهام از منابع و ماخذ بسیار تهیه شده است در این مقاله عرضه می نمایند و خوانندگان محترم را با واقعیت هایی از زندگانی علمی ابن عباس و مقام و ارزش او در…
خروج از نسخه موبایل