مقالات

چکیده: با گذشت زمانی طولانی از عمر اسلام، هنوز هم شاهد اختلاف بین فرقه‌های اسلامی هستیم. ریشه این اختلافات را که بیشتر بین شیعه و اهل سنت است، باید بعد از زمان پیامبر جست‌وجو کرد. بنابر اعتقاد شیعیان، برخی صحابه از وصایت منصوص پیامبر گرامی در مورد حضرت علی (ص) پیروی نکردند. در این میان، برخی از پیروان و دوستداران اهل‌بیت (ع)، از جمله ابن عباس از امیر مؤمنان علی (ع) دفاع نمودند. این نوشتار در پی تبیین و تحلیل مواضع ابن عباس با دیگران در زمان‌های مختلف و افراد متعدد است که با روش‌های متفاوت با آن‌ها گفت‌وگو می‌کرد….

چكیده: چنانکه در شماره پیشین گذشت، پس از رحلت پیامبر اكرم (ص) و در پی غصب خلافت، برخی از صحابه همچون عبدالله بن عباس، در مقاطع مناسب مواضع مدافعانه‌ای نسبت به حقوق اهل‌بیت (ع) در پیش گرفتند، و از طریق مناظره و با شیوه‌هایی همچون بیان مظلومیت اهل‌بیت (ع)، پرسشگری از طرف مقابل، كوچك‌نمایی دشمنان اهل‌بیت (ع)، استناد به كتاب و سنت الهی و دیگر روش‌ها از امیرالمؤمنین(ع) و حقوق اهل‌بیت (ع) دفاع می‌نمودند، در شماره قبل به مواردی از این مناظره‌ها اشاره شد، در ادامه مطالب گذشته، در این شماره مناظره‌های عبدالله بن عباس با معاویه و عمروعاص و…

چکیده: معراج پیامبر(ص) روایتی مهم و با تنوع بسیار در جزئیات در حوزه جهان اسلام است و همیشه منبع الهام شاعران، نقاشان و قصه گویان بوده است. این روایت که ابعاد و تحولات فکری جامعه اسلامی را نشان می دهد در کنار استناد قرآنی، از خیال پردازی قصه گویان خالی نبوده است. فردریک کولبای با بررسی روایت های ابن عباس از نخستین دوره های تاریخ اسلام تا قرن هفتم زمینه های شکل گیری و تحول معراج، هنجارها، نیازهای مختلف جامعه اسلامی در زمان‌ها و مکان‌های مختلف را نشان داده است. تحقیقات وی بر تمرکز بر آیات قرآنی آغاز می شود؛…

چکیده: علمای رجال، غالباً، عکرمه محدث و مفسر مشهور تابعی (م/ 105 ه ق) را به فرقه خوارج منتسب کرده‌اند. مقاله حاضر‌، ‌با هدف بررسی صحت‌وسقم این مسئله و یافتن میزان دل‌بستگی عکرمه به خوارج با بهره‌گیری از شیوه استخراج مطالب از متون و تحلیل آن‌ها فراهم‌ شده تا پژوهندگان علوم قرآنی و حدیث را در شناخت دقیق‌تر این راوی کثیرالنقل یاری کند. آنچه از رهگذر تطبیق اندیشه‌های بنیادین مورد اتفاق فرقه‌های خوارج، یعنی ‌زهد، ‌انکار عثمان و علی (ع)، ‌ظلم‌ستیزی، ‌اعتقاد به عدم انحصار خلافت در قریش و نیز اندیشه‌های مورد اختلاف آن‌ها نظیر قول به تقیه و تکفیر…

چکیده: در میان تألیفات کهن امامی، کتاب السنن و الأحکام و القضایا نوشته عبیدالله بن ابی رافع، اثر شناخته‌ شده‌ای بوده و متن کتاب به‌صورت مستقل تا قرن چهارم و شاید قرن پنجم وجود داشته است؛ با این‌حال، در جوامع حدیثی موجود امامیه، خاصه کتب اربعه، روایتی از کتاب مذکور نقل نشده و در دیگر کتاب‌های حدیثی امامیه نیز تنها سه روایت که در طریق آن‌ها نام عبیدالله آمده، نقل شده است. در نوشتار حاضر، استدلال شده که احتمالاً کتاب وی به‌واقع، همان کتاب السنن و الاحکام و القضایای محمد بن قیس بجلی (متوفی 151) است که متن عرضه‌شده کتاب…

چکیده: امام حسین (علیه‏ا السلام) در سال شصت هجرى، پس از مرگ معاویه و در پى اعلام خوددارى و بیزارى از بیعت با یزید، از مدینه منوره به مکه مکرمه هجرت نمود. او از روز سوم شعبان تا هشتم ذى حجه همان سال در آن شهر اقامت گزید و پس از آن به وادى کربلا پاى نهاد و با قیام خود به خون و رنگ سرخ اعتبار بخشید… همان گونه که ثقل اکبر، قرآن کریم ظهر و بطن دارد گفتار و رفتار قرآن ناطق، عترت پیامبر، نیز داراى ظهر و بطن است؛ قیام و انقلاب عاشورا که یکى از افعال…

چکیده: عثمان ‏بن ‏حنیف از جمله اصحاب پیامبر اکرم (ص) است که دو روایت با موضوع توسل را نقل نموده است. این دو روایت از جهت رجالی خالی از اشکال است. از جهت درایی و دلالی نیز بر جواز و وقوع سه نوع توسل دلالت می‏کند: توسل به دعای پیامبر اکرم (ص) در زمان حیات و پس از حیات حضرتش؛ توسل به ذات پیامبر اکرم (ص) در زمان حیات و پس از حیات آن حضرت و توسل به جاه و مقام پیامبر اکرم (ص) در زمان حیات و پس از حیات ایشان. وهابیان در میان موارد مذکور تنها توسل به…

چکیده: عثمان ‏بن ‏حنیف از جمله اصحاب پیامبر اکرم (ص) است که دو روایت با موضوع توسل را نقل نموده است. این دو روایت از جهت رجالی خالی از اشکال است. از جهت درایی و دلالی نیز بر جواز و وقوع سه نوع توسل دلالت می‏کند: توسل به دعای پیامبر اکرم (ص) در زمان حیات و پس از حیات حضرتش؛ توسل به ذات پیامبر اکرم (ص) در زمان حیات و پس از حیات آن حضرت و توسل به جاه و مقام پیامبر اکرم (ص) در زمان حیات و پس از حیات ایشان. وهابیان در میان موارد مذکور تنها توسل به…

چکیده: عمار بن یاسر از بزرگان صحابه و سابقان در اسلام است. او پس از پیامبر (ص) یک شیعه راستین بود و به‌ عنوان یکی از ارکان شیعه شهرت یافت. درباره عمار تاکنون نوشته‌های فراوان و گوناگونی منتشرشده اما آنچه در این میان مغفول مانده، شخصیت حدیثی و شخصیت تفسیری این صحابی بزرگ است. با توجه به ثقه بودن عمار نزد فریقین، در منابع روایی شیعه و سنی، میراث حدیثی قابل‌توجهی از وی به یادگار مانده است. البته تعداد روایات منقول از وی، در جوامع حدیثی شیعه نسبت به روایات او در منابع اهل سنت کمتر است. این مقاله ضمن…

چکیده: عمار – روحی آتشین و نبضی تپنده از کالبد علوی است که در سایه اخلاص و صداقت و ایمان – جایگاه ارجمندی را در میان مؤمنان و مردان راستین و پر صلابت و به‌ یقین رسیده مسلمان به خود اختصاص داد. هدف این تحقیق بررسی ادبی خطبه‌ها و اشعار زیبا و با ارزشی می‌باشد که از وی باقی‌مانده است. این اشعار اندک اما اصیل ساده و بی‌پیرایه‌اند. مضمون همه آن‌ها دفاع از ولایت علوی و اسلام محمدی (ص) می‌باشد اما از ساختاری مستحکم و استوار برخوردار است. اشعار و خطبه‌های رسای عمار در بررسی ادبی – به دلیل اندک…

مقدّمه هر خردمندی در پی هدفی است که برای رسیدن به آن، علاوه بر تلاش و کوشش، نیازمند الگو و نمونه رفتاری است. نقش الگو در سرنوشت انسان ها تعیین کننده است؛ از این رو ارائه اسوه زندگی برای افراد جویای کمال، کاری پسندیده خواهد بود. بنا به روایتی که شیعه و اهل سنّت به صورت متواتر از رسول گرامی اسلام (صلی الله علیه و آله وسلم) ـ که خدا او را اسوه حسنه معرفی کرده است ـ1 نقل کرده اند، آن حضرت شخصیّت عمّار را الگو و معیار برای شناخت سره از ناسره و حق از باطل قرار داده…