مقالات

چکیده: معرفت از کلیدی‌ترین موضوعاتی است که با تفاوتی بنیادین با علم، مقام عارف بالله را از عالم علم متمایز می-سازد. با تأمل در سخنان حلاج و ابوالحسن خرقانی و تحلیل دیدگاه نظری ایشان می‌توان به نوعی پیوند میان جهان‌بینی عرفانی این دو عارف بزرگ از طریق اظهار نظرات مشابه آنها در باب معرفت الهی اشاره کرد. حلاج با قایل شدن به دو ویژگی خاص برای معرفت حق‌تعالی، حقیقت اصلی آن را طبق جهان‌بینی الهی خویش با دو اصل عجز انسانی برای رسیدن به معرفت ذات حق و فناء فی الله از طریق نفی انیّت و ماسوی الله آشکار می-کند….
چکیده: نمایش یکی از کردارهای انسانی است که در ذهن و جسم با هم به فعالیت می پردازند کارکرد یا وظیفه ی اجتماعی آن، چه آگاه و از روی قصد و چه ناآگاه و عاری از تعهد ذهنی، چه به قصد خنده انگیزی و چه با هدف تألم آفرینی تثبیت یا تغییر بینش ها، باورها و آرزوها و در نتیجه رفتارهای اجتماعی است.
چکیده: در این نوشتار ابتدا از مدارس حدیثی عصر علی بن ابراهیم قمی سخن به میان آمده و سپس به معرفی اساتید، شاگردان و طبقه او پرداخته‌شده و به دنبال آن، تفسیر القمی معرفی‌شده و گفته‌شده که تمامی این کتاب، از علی بن ابراهیم نبوده و نیمی از آن را یکی از شاگردش تدوین کرده است و با شواهدی به اثبات آن پرداخته‌شده و از ثقه بودن راویان احادیث آن تفسیر سخن به میان آمده است.
مقدمه شیعیان از همان نخستین روزهای تولد امام مهدی(عج) از کسانی که امکان دیدار با حضرت را داشتند، دربارۀ ملاقات آنان با امام سؤال می‌کردند. ثقة‌الاسلام کلینی در روایتی از نایب اول امام زمان(عج) نمونه‌ای را آورده است.‌ (کلینی، 1365: ج1، 330، ح1) همین سیاست در سال‌های بعد نیز اجرا ‌شده و بزرگان قوم برای تقویت قلب‌ شیعیان و اثبات وجود و حضور امام مهدی(عج) به نقل دیدارها ‌پرداخته‌اند. این روش را از کلام شیخ مفید (مفید، بی‌تا: ج2، 354) _ که از علمای نخستین شیعه است _ به روشنی می‌توان فهمید. در دوران معاصر نیز کتاب‌های مستقل بسیاری با…
چکیده در مطالعه‌ شرح‌حال وکلای اربعه در عصر غیبت صغرا، یکی از نکاتی که ذهن پرسش‌گر را به خود معطوف می‌سازد، اندک بودن شرح‌حال سمری، چهارمین وکیل خاص امام زمان (ع) در مقایسه با سه وکیل پیش از اوست. با توجه به جایگاه وکلای چهارگانه در روزگار غیبت صغرا، این سؤال به ذهن می‌رسد که چرا مسئله ‌چنین است؟ و مهم‌تر این‌ که آیا این میزان اندک بودن اطلاعات، خدشه‌ای را متوجه جایگاه وکالتی ایشان نمی‌سازد؟ با مراجعه به اسناد مکتوب کتابخانه‌ای و ارائه‌ توصیفی جامع از داده‌های موجود در مورد این شخصیت؛ چرایی کمبود اطلاعات، تحلیل تاریخی گردیده است….
چكيده: دلايل نگارى، يعنى سعى در اثبات امامت ائمه (ع) از راه معجزات و كرامات، رويكردى بوده كه در قرون اوليه تشيع مورد توجه عده‌ای از اخباريان اين مكتب قرار گرفته است. از مهم‌ترین آثار به‌جای مانده در اين موضوع، كتاب دلائل الإمامة، منسوب به محمد بن جرير طبرى، حاوى بسيارى از روايات پيشينيان در اين زمينه است. علی‌رغم تلاش بزرگانى همچون آقابزرگ تهرانى در الذريعة و النابس، شوشترى در الاخبار الدخيلة و مامقانى در تنقيح المقال در راه شناسايى مؤلف، هنوز نقاط مبهمى درباره هويت وى وجود دارد. همچنين نكات قابل تأمّل فراوانى در اسناد و محتواى روايات اين…
چكيده: در این مقاله تلاش شده است شخصیت محمد بن علی ابی العزاقر معروف به شلمغانی مورد بررسی قرار گیرد. پس از بحث درباره وضعیت شلمغانی قبل از انحراف، برخی از افکار و عقاید انحرافی او که منجر به صدور توقیعی در لعن او از ناحیه مقدسه بیان می‌شود و درنهایت در ضمن معرفی آثار و مؤلفات شلمغانی در مورد رابطه بین فساد بعدی و استقامت قبلی، یک قاعده استخراج می‌گردد.
چکیده: غالیان شیعه با عنوان‌های متعدد در کتب فرق مورد توجه قرار گرفته­‌اند و عقاید و افکار ایشان، شرح و توضیح داده شده است. از جمله آنها، می‌توان به عَزاقِریه یا شَلمَغانیه اشاره کرد که منسوب به محمد بن علی شلمغانی است. در این نوشتار، به روش توصیفی ـ تحلیلی، افکار و اندیشه‌های غالیانه این شخص مورد بررسی قرار می­‌گیرد. بنابراین با توجه به عقاید اباحی‌گری و غیراسلامی شلمغانی، نمی‌توان این عقاید غالیانه را منتسب به شیعه و به طور کلی در حیطه باورهای اسلامی مسلمانان محسوب کرد. الوهیت ائمه(ع)، حلول و تناسخ که از ویژگی‌های کلی همه فرقه­‌های غالیانه…
چکیده: شکوفایی فرهنگ و تمدن اسلامی و ضعف قدرت مرکزی خلافت و در نتیجه واگرایی سیاسی جهان اسلام، زمینه ساز پیدایش و گسترش فرقه هایی با باورهای التقاطی در حوزه خلافت عباسی شد. باورهای برخی از این فرقه ها در تعارض آشکار با شریعت اسلام بود. فرقه شلمغانیه که برخی منابع آن را عزاقریه نامیده اند، نمونه ای از این فرقه هاست. این فرقه که محمد بن جعفر شلمغانی آن را در عصر غیبت صغری بنیان نهاد، معتقد به حلول و تناسخ بود و به همین دلیل از سوی شیعیان اثنی عشریه رانده شد. مقاله حاضر بر آن است با…
چکیده کتاب التکلیف شلمغانی (م322 ق) از همان زمان تألیف، به‌ویژه با توجه به اینکه هنوز انحرافی از شلمغانی سر نزده بود و او یکی از افراد مورد اطمینان حسین بن روح (م326ق) محسوب می‌گردید، مورد توجه شیعیان قرار گرفت و به تدریج در تمام خانه‌های شیعیان جای یافت. بعد از آشکار شدن انحراف شلمغانی مسئله اعتبار این کتاب اذهان شیعیان را به خود مشغول ساخت. از این رو حسین بن روح، کتاب را مطالعه کرد و به صحیح بودن تمام روایات آن به جز دو یا سه مورد تأکید ورزید. از این پس بود که مؤلفان شیعه اهتمام خود…
چکیده: شلمغانی از شخصیت‌های منسوب به تشیع است که از دیدگاه شیعه و سنی، به‌عنوان چهره‌ای منحرف شناخته می‌شود. او شخصیتی علمی بود و طرف دارانی در میان برخی صاحب‌منصبان سیاسی عصر خود داشت که در دوستی او ثابت‌ قدم بودند. وی با برخورداری از چنین جایگاهی، سودای ریاست بر سازمان وکالت و در پی آن، ریاست بر شیعیان را در سر می‌پروراند و از همین رو، به انتشار عقایدی انحرافی در بین پیروانش دست یازید. هرچند اصل انتشار عقاید انحرافی توسط شلمغانی در میان طرف دارانش قابل‌انکار نیست، اما هریک از منابع موجود، گونه‌های مختلفی از این عقاید و…
مشایخ نخستین هارون بن موسی تلعکبری از محدث معروف قمی، احمد بن ادریس روایت اندکی در خانه ابن همام شنیده است. محمد بن همام رئیس دانشمندان بغداد بوده، و احمد بن ادریس گویا در مسیر سفر خود به حج به بغداد وارد شده، در منزل وی مهمان گردیده است که البته این سفر با مرگ وی در میانه راه به انجام نرسیده است. ملاحظ مجموع قراین، این حدس را به ذهن می آورد که حضور احمد بن ادریس در بغداد در همان سال وفات وی 306 بوده است. در سندی، روایت تلعکبری از محمّد بن جریر طبری آمده است که…
خروج از نسخه موبایل